Kohort araştırmaları, başlangıçta sağlıklı bireylerin, bir nedene/etken maruziyeti üzerinden ileriye dönük (prospektif) olarak izlenmesiyle yapılan çalışmalardır.
Prospektif olabilir Retrospektif olabilir Ancak temel mantık maruziyetten hastalığa gidişi incelemektir.
Kohort Çalışmasının Temel Özellikleri
Özellik
Açıklama
Maruziyet durumuna göre sınıflandırma
Maruz kalan / maruz kalmayan gruplar oluşturulur
İzlem gerektirir
Prospektif veya kayıt bazlı retrospektif olabilir
En iyi kullanım alanı
Latent dönemi kısa, insidansı yüksek hastalıklar
Multiple (çoklu) sağlık çıktısı incelenebilir
Bir maruziyet → birçok hastalık
Genellenebilirlik (external validity) yüksektir
Sonuçlar topluma uyarlanabilir
Hafıza yanlılığı yoktur
Vaka-kontrole göre büyük avantaj
Zaman ve maliyet fazladır
En büyük dezavantaj
Kohort Çalışmalarında Hesaplanabilen Ölçütler
(Görseldeki tüm ölçütler + genişletilmiş şekli)
Ölçüt
Açıklama
Formül (Basit TUS formatı)
İnsidans
Yeni vaka oluşum hızı
Yeni vaka / risk altındaki popülasyon
Relatif Risk (RR)
Maruziyet → hastalık ilişkisini ölçer
İnsidans(Maruz) / İnsidans(Maruz değil)
Atfedilen Risk (AR)
Etken kaldırılırsa riskteki azalma
İnsidans(Maruz) – İnsidans(Kontrol)
Atfedilen Risk Yüzdesi
Etkenin katkı payı
AR / İnsidans(Maruz)
Korunabilirlik Hızı (Preventable Fraction)
Koruyucu etkinlik
1 – RR
Topluma Atfedilen Risk
Toplumda etkenin etkisi
İnsidans(toplum) – İnsidans(kontrol)
Kohort Türleri
Tür
Tanım
Prospektif kohort
Bugünden ileriye izlenir (en güçlü tasarım)
Retrospektif kohort
Kayıtlardan geriye yönelik maruziyet belirlenir, ileriye doğru hastalık bakılır
Ambidirectional (karma) kohort
Hem ileriye hem geriye veri içerir
Kohort Araştırmalarının Avantajları
Avantaj
Açıklama
İnsidans hesaplanabilir
En belirleyici avantaj
RR doğrudan hesaplanır
Vaka-kontrolde OR hesaplanır
Birçok hastalık aynı anda incelenebilir
Tek maruziyet → Çok çıktı
Recall bias yok
Çünkü maruziyet başlangıçta kaydedilir
Zamansal ilişki nettir
Maruziyet → Hastalık sırasal olarak izlenir
Dezavantajlar
Dezavantaj
Açıklama
Maliyet yüksektir
Uzun süreli takip
Takip kaybı (Loss to follow-up)
En çok sorun oluşturan bias
Nadir hastalıklar için uygun değildir
Vaka sayısı düşük olur
İzlem süresi uzun
Özellikle prospektif tasarımda
Kohort – Vaka-Kontrol – Kesitsel Karşılaştırma
Özellik
Kohort
Vaka-Kontrol
Kesitsel
Yön
İleriye veya geriye
Geriye
Kesit
Maruziyet ölçümü
Başlangıçta
Geriye dönük (hatırlama)
Aynı anda
Biyas
Düşük
Yüksek (Recall)
Orta
Hesaplanabilir ölçüt
RR, insidans
OR
Prevalans
Kullanım alanı
İnsidansı yüksek hastalık
Nadir hastalık
Prevalans ölçümü
Maliyet
Yüksek
Düşük
Düşük
SPOT CÜMLELER
Kohort → Relatif risk hesaplanır.
Kohort → İnsidans hesaplanabilir.
Kohort → Hafıza yanlılığı yoktur (vaka-kontrole göre avantajlı).
Prospektif kohort → zamansal ilişkiyi en net gösteren araştırmadır.
Retrospektif kohort → kayıtlar üzerinden maruziyet belirlenir, ancak yine insidans hesaplanır.
Latent dönemi kısa hastalıklar için en uygun yöntemdir.
Birden fazla hastalık aynı anda incelenebilir.
Nadir hastalıklar için uygun değildir (vaka-kontrole bak).
Loss to follow-up → en önemli hata kaynağıdır.
RR < 1 → maruziyet koruyucudur (korunabilirlik hızı hesaplanabilir).