HIDA Sintigrafisi
Temel Bilgiler (HIDA = Hepatobiliyer İminodiasetik Asit Türevleri)
HIDA sintigrafisi, Tc-99m ile işaretli iminodiaasetik asit türevlerinin
karaciğer → safra kanalları → safra kesesi → koledok → duodenum akımını göstermesi esasına dayanır.
En sık kullanılan ajanlar:
- Tc-99m IDA türevleri
- DISIDA (diisopropyl-IDA)
- PIPIDA
- BrIDA / Mebrofenin (en yaygın, en hızlı)
HIDA – Klinik Kullanım Amaçları
| Kullanım Alanı | Açıklama |
|---|
| Akut kolesistit tanısı (primer kullanım alanı) | Safra kesesi görüntülenmez → tanısal ALTIN STANDART |
| Kronik kolesistit | GB dolumu yavaş + ejection fraction düşük |
| Sistik kanal obstrüksiyonu | GB görülmez |
| Koledok tıkanıklığı / safra akımının değerlendirilmesi | CBD + intrahepatik yollar görünümü |
| Safra kaçağı (postoperatif) | Karın içinde radyoaktif birikim (koleksiyon) |
| Bilier atrezi (yenidoğan) | Safra barsağa geçmez → en duyarlı görüntüleme |
| Oddi sfinkter disfonksiyonu | Gecikmiş duodenal dolum |
| Karaciğer greft fonksiyonunun erken dönemde değerlendirilmesi | Hızlı alım fakat yavaş atılım → graft disfonksiyonu |
HIDA Sintigrafisi – Tanısal İpuçları (Görseldeki bilgiler + genişletilmiş versiyon)
| Bulgular | Yorum |
|---|
| Safra kesesinin görüntülenmemesi | Akut kolesistit için tipiktir |
| Safra kesesi görüntülenmez + koledok ve duodenum dolu | Sistik kanal obstrüksiyonu (akut kolesistit) |
| Safra kesesi ve koledok dolu fakat duodenum dolmaz | Ampulla tıkanıklığı / Oddi sfinkter disfonksiyonu |
| Hepatik alım varsa ancak GB dolumu gecikmiş | Kronik kolesistit |
| Karın içinde serbest radyoaktivite | Safra kaçağı (post-kolesistektomi) |
| Koledok genişlemiş + geç duodenal geçiş | Koledok taşı / tıkanma / kolanjit |
| Duodenuma geçiş var ama GB hiç görünmüyor | Sistik kanal tıkanıklığı |
HIDA – Yanlış Pozitif ve Yanlış Negatif Sonuçlar
❗ YANLIŞ POZİTİFLER (GB görünmez → yanlış akut kolesistit izlenir)
Görselde verilenler dahil:
| Yanlış Pozitif Nedeni | Açıklama |
|---|
| Şiddetli safra kesesi stazı | Fonksiyonel duraklama nedeniyle GB dolmaz |
| TPN (Total Parenteral Beslenme) | Safra akımı azalır, GB fonksiyonu bozulur |
| Sistemik ağır hastalıklar (sepsis, şok) | Hepatosit fonksiyon bozukluğu nedeniyle yollar doldurulamaz |
| Hepatoselüler fonksiyon bozukluğu (hepatit, siroz) | Ajan karaciğerden yavaş geçer, GB geç/hiç görünmez |
| Açlık > 24 saat | Kronik distansiyon → sfinkter kapanır, GB dolmaz |
YANLIŞ NEGATİFLER (GB görünür → akut kolesistiti kaçırır)
| Yanlış Negatif Nedeni | Açıklama |
|---|
| Kısmi sistik kanal tıkanıklığı | Bir miktar radyoaktif madde GB’ye ulaşabilir |
| GB’de taşlı ama intermittan obstrüksiyon | Periyodik dolum olabilir |
| Erken görüntü alma | GB geç dolabilir ama akut kolesistit gerçektir |
| Morfin verilmeden çekim | Morfin sistik kanala daha fazla akım sağlar → sensitivite artar |
HIDA – Morfin ve CCK Kullanımı
| İlaç | Amaç | TUS SPOT |
|---|
| Morfin | Safra akımını sistik kanala zorlar → GB doldurmayı artırır | Akut kolesistit şüphesinde GB dolmaz |
| CCK (kolesistokinin) | GB kontraksiyon testi → Ejection Fraction (EF) ölçülür | Kronik kolesistit tanısında EF < %35 |
HIDA – Safra Kaçağı Tanısı
| Bulgular | Yorum |
|---|
| Safra yolları normal dolarken karın içinde serbest radyoaktivite | Safra fistülü / safra kaçağı |
| Koleksiyon çevresinde aktivite | Biloma |
| Duodenuma hiç geçiş yok | Koledok tıkanıklığı ile karışabilir |
HIDA’nın Avantajları – Dezavantajları
| Avantaj | Dezavantaj |
|---|
| Non-invaziv | Radyasyon içerir |
| Akut kolesistitte en duyarlı yöntem | GI motilite bozukluklarında yorum zor |
| Safra kaçağının gösterilmesinde mükemmel | Hepatoselüler disfonksiyonda yanlış pozitif olabilir |
| Ameliyat sonrası biliyer anatomi değerlendirme | Uzun çekim süresi (1–4 saat) |
SPOT CÜMLE
- Akut kolesistit tanısında en duyarlı görüntüleme → HIDA sintigrafisi.
- HIDA’da safra kesesinin görüntülenmemesi sistik kanal tıkanıklığının göstergesidir.
- Safra kesesi + koledok dolu, duodenum dolmaz → ampulla tıkanıklığı.
- Safra kaçağında karın içinde serbest radyoaktivite izlenir.
- Bilier atrezi tanısında en duyarlı yöntem → HIDA (barsağa geçiş yok).
- TPN kullanımı HIDA’da yalancı pozitif akut kolesistit görüntüsü oluşturabilir.
- Kronik kolesistit tanısında CCK ile GB EF < %35 tanısaldır.
- HIDA ajanları → Tc99m-IDA türevleri (DISIDA, PIPIDA, BrIDA).
- Koledok tıkanıklığında safra kesesi ve koledok dolar; duodenum geç dolar veya hiç dolmaz.
- Morfin verilmesi HIDA’nın spesifitesini artırır.