Tanım
İdrar akışının böbrekten mesaneye veya üretra dışına kadar olan herhangi bir seviyede engellenmesiyle oluşan durumdur.
Akut veya kronik olabilir, tek veya çift taraflı olabilir.
Patogenez – Hasar Şiddetini Belirleyen Faktörler
Obstrüksiyonun böbrek üzerinde yaratacağı hasarın derecesi şu faktörlere bağlıdır:
| Faktör | Açıklama |
|---|---|
| Tıkanıklığın yeri | Üst (pelvis-üreter) → genellikle tek taraflı Alt (mesane boynu, prostat, üretra) → genellikle çift taraflı |
| Tıkanıklığın süresi | Uzadıkça hasar artar; 2–3 hafta içinde geri dönüşsüz fibrozis başlar |
| Tıkanıklığın derecesi | Tam obstrüksiyon → hızlı GFR kaybı Parsiyel obstrüksiyon → yavaş seyirli |
| Eşlik eden enfeksiyon | En önemli kötüleştirici faktör; pyelonefrit ve interstisyel fibrozis riskini artırır |
Obstrüktif Hidronefrozda Böbrekte Bozulan Parametreler
| Parametre | Durum |
|---|---|
| Renal kan akımı | ↓ (erken dönemde artabilir, sonra azalır) |
| İdrar konsantrasyon yeteneği | ↓ (tübüler hasar sonucu) |
| Amonyum ekskresyonu | ↓ (asitleştirme bozulur) |
| GFR (Glomerüler Filtrasyon Hızı) | ↓ (artan intratübüler basınç nedeniyle) |
| İdrar dilüsyon yeteneği | KORUNUR |
Görseldeki not “# İdrar dilüsyon yeteneği bozulmaz” bu nedenle çok kritik bir TUS vurgusudur.
Patolojik Süreç
- Erken evre: İntratübüler basınç artar → GFR azalır.
- Tübüler dejenerasyon: Sodyum, üre ve amonyum geri emilimi bozulur.
- Fibrozis: Makrofaj ve fibroblast aktivasyonu → interstisyel fibrozis.
- Kalıcı hasar: Glomerüloskleroz + kortikal incelme.
Klinik Bulgular
- Flank ağrısı
- Azalmış idrar çıkışı (obstrüksiyon seviyesi ve tamlığına göre değişir)
- Enfeksiyon varsa ateş ve piyüri
- Çift taraflı obstrüksiyon → postrenal akut böbrek yetmezliği
Tedavi Yaklaşımı
- Akut: Kateterizasyon, nefrostomi, üreteral stent
- Kronik: Cerrahi düzeltme (ör. prostat rezeksiyonu, taş çıkarma)
- İnfeksiyon varsa: Kültür sonrası antibiyotik
- Uzun dönem: Renal fonksiyonların takibi
Püf Noktası
“Obstrüktif hidronefrozda bozulmayan böbrek fonksiyonu aşağıdakilerden hangisidir?”
İdrar dilüsyon yeteneği