KALP YETMEZLİĞİ (Heart Failure, KY)
Tanım
- Kalp yetmezliği, kalbin vücudun metabolik gereksinimini karşılayacak kadar kanı pompalayamaması durumudur.
- Genellikle atım hacmi (Stroke Volume), kardiyak indeks ve ejeksiyon fraksiyonu (EF) azalması ile karakterizedir.
Temel Hemodinamik Parametreler
| Parametre | Tanım / Formül | Normal Değer | Patolojik Durum |
|---|---|---|---|
| EDV (End-Diastolik Volüm) | Diyastol sonunda ventrikülde bulunan kan hacmi | ≈ 130 mL | Artar (dilatasyon) |
| ESV (End-Sistolik Volüm) | Sistol sonunda ventrikülde kalan kan hacmi | ≈ 70 mL | Artar (kontraktilite ↓) |
| Atım Hacmi (Stroke Volume, SV) | EDV – ESV | 60 mL | ↓ Kalp yetmezliğinde |
| Ejeksiyon Fraksiyonu (EF) | SV / EDV | %55–70 (normal) <%50 = Kalp Yetmezliği | EF düşüklüğü sistolik KY göstergesidir |
| Kardiyak Output (CO) | SV × Kalp Hızı | ≈ 5 L/dk | Azalır |
| Kardiyak İndeks (CI) | CO / Vücut Yüzey Alanı | 2.5–4 L/dk/m² | <2.2 L/dk/m² = ciddi KY |
Patogenez
Kalp yetmezliği, pompa fonksiyonundaki azalma sonucu gelişir.
Başlıca mekanizmalar:
- Sistolik disfonksiyon: Kontraktilite azalır → EF ↓
- Neden: Miyokard enfarktüsü, dilate kardiyomiyopati
- Diyastolik disfonksiyon: Doldurma bozulur, EF normal veya korunmuş
- Neden: Hipertrofik kalp, hipertansiyon, yaşlanma
- Kompansatuvar mekanizmalar devreye girer:
- Frank–Starling mekanizması (ön yük ↑ → SV ↑)
- Sempatik aktivasyon (kalp hızı ve kontraktilite ↑)
- RAAS aktivasyonu (sodyum-su tutulumu → preload ↑)
- Ventrikül hipertrofisi ve yeniden şekillenme (remodeling)
Uzun vadede bu mekanizmalar dekompansasyona yol açar (konjesyon, ödem, hipertrofi).
Klinik Özellikler
| Tutulum Tipi | Temel Klinik Bulgular |
|---|---|
| Sol kalp yetmezliği | Dispne, ortopne, paroksismal noktürnal dispne, pulmoner raller, S3 gallop |
| Sağ kalp yetmezliği | Juguler venöz dolgunluk, hepatomegali, periferik ödem, asit |
| Kombine (global) yetmezlik | Yukarıdaki bulguların karışımı |
Kardiyak Yetmezlik Türleri
| Sınıflama | Alt Tip | Açıklama |
|---|---|---|
| Ejeksyon Fraksiyonuna Göre | HFrEF (EF <40%) → sistolik KY HFpEF (EF ≥50%) → diyastolik KY | Klinik tablo benzer, tedavi farklılık gösterir |
| Zamana Göre | Akut (MI sonrası), Kronik (KBY, HT sonrası) | |
| Kompansasyona Göre | Kompanse, Dekompanse | |
| Tarafa Göre | Sol, Sağ, Global |
Klinik – Tanısal İlişkiler
| Test | Bulgular |
|---|---|
| EKG | Sol ventrikül hipertrofisi, iskemi, aritmiler |
| Ekokardiyografi | EF ölçümü, kapak fonksiyonları, ventrikül boyutu |
| BNP / NT-proBNP | ↑ kalp yetmezliğini gösterir |
| Radyografi (AC grafi) | Kardiyomegali, pulmoner konjesyon, Kerley B çizgileri |
Püf Noktaları
| Klinik Durum | Düşünülmesi Gereken |
|---|---|
| EF <%40 + dispne + S3 | Sistolik kalp yetmezliği |
| EF normal + HT öyküsü + yaşlı kadın | Diyastolik kalp yetmezliği |
| BNP yüksek + pulmoner ödem | Dekompansasyon |
| CO ↓ + EF ↓ | Pompa yetmezliği |
| Ciddi pulmoner ödem + hipertansif kriz | Akut sol KY (flash pulmoner ödem) |
Kompansasyon – Dekompanse Süreci
Kompanse KY: → Frank-Starling + nörohormonal aktivasyonla CO korunur.
Dekompanse KY: → Sıvı birikimi, ödem, pulmoner konjesyon, hiponatremi gelişir.
Özet – Kalp Yetmezliği Temel Parametre Tablosu
| Parametre | Formül | Normal | KY’de Değişiklik |
|---|---|---|---|
| SV (Stroke Volume) | EDV – ESV | 60 mL | ↓ |
| EF (%) | (SV / EDV) × 100 | %55–70 | <%50 |
| CO (L/dk) | SV × HR | ≈ 5 | ↓ |
| CI (L/dk/m²) | CO / BSA | 2.5–4 | ↓ (<2.2) |