Tanım & Klinik Özellikler
| Özellik | Yüksek İşlevli Otizm Açıklaması |
|---|---|
| Zeka düzeyi (IQ) | Genellikle >85–90 (ortalama veya üstün) |
| Dil gelişimi | Çoğunlukla gecikmeli (Asperger’den farkı) |
| Sosyal beceriler | Göz teması zayıf, sosyal ipuçlarını algılamada güçlük, empati kurmada zorlanma |
| İletişim tarzı | Konuşma bazen mekanik, tekdüze; mecaz anlamı anlamama |
| Davranışlar | Tekrarlayıcı hareketler, katı rutinler, sınırlı ilgi alanları |
| Motor beceriler | Denge ve koordinasyon sorunları sık olabilir |
| Duyusal hassasiyet | Ses, dokunma, ışık gibi uyaranlara aşırı hassasiyet |
Asperger Sendromu ile Karşılaştırma
| Özellik | Asperger Sendromu | Yüksek İşlevli Otizm |
|---|---|---|
| Dil gelişimi | Genellikle normal | Gecikmeli olabilir |
| IQ düzeyi | Normal veya üstün | Normal veya üstün |
| Konuşma şekli | Süslü, akademik, tekdüze | Gecikmeli başlayabilir, biçimsiz olabilir |
| Sosyal beceri eksikliği | Ortak | Ortak |
| DSM-5’te adı | Artık ayrı tanı değil | Aynı şekilde OSB altında |
Eşlik Edebilecek Bozukluklar
- Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB)
- Anksiyete bozuklukları
- Depresyon
- Tik bozuklukları
- Obsesif kompulsif belirtiler
Soru tipi örneği: “Zihinsel gelişimi normal olan bir çocuk, konuşmayı geç öğrenmiş, sosyal iletişim kurmakta güçlük çekiyor, tekrarlayıcı hareketler yapıyor.” Cevap: Yüksek işlevli otizm
Tedavi ve Yaklaşım
Yüksek işlevli otizmli bireyler akademik olarak başarılı olabilirler ancak sosyal uyum, ilişki yönetimi, duygusal düzenleme gibi alanlarda desteğe ihtiyaç duyarlar.
Temel Müdahaleler:
- Uygulamalı davranış analizi (ABA)
- Sosyal beceri eğitimi
- Konuşma ve dil terapisi
- Aile eğitimi ve danışmanlık
- Bireysel psikoterapi
- Farmakoterapi (eşlik eden belirtiler için)
“Yüksek işlevli otizm”, genellikle bilişsel kapasitesi yüksek ancak sosyal dünyaya adaptasyonu zor olan bireylerde görülen bir OSB profilidir. Tanı, işlevsel etkilenimle konur ve bireyselleştirilmiş destekle yaşam kalitesi ciddi şekilde artırılabilir.