Deliryumda Bilişsel Bozulma Sıralaması (klasik):
- Dikkat bozukluğu
➤ Hasta dikkatini toplamakta ve sürdüremekte zorlanır.
➤ Genellikle ilk fark edilen ve tanı koydurucu belirtidir. - Yönelim bozukluğu
➤ Zaman, yer ve kişi yönelimi bozulabilir.
➤ Zaman yönelimi genellikle ilk kaybedilir. - Bellek bozukluğu
➤ Özellikle kısa süreli bellek etkilenir.
➤ Ancak dikkat problemi nedeniyle bellek bozukluğu ikincil olabilir. - Düşünce sürecinde bozulma
➤ Tutarsız, dağınık düşünce, konuşma düzensizliği görülebilir. - Algı bozuklukları
➤ Özellikle görsel halüsinasyonlar tipiktir.
Neden “dikkat” bozulur?
Deliryum, beynin retiküler aktivasyon sistemi (RAS) başta olmak üzere kortikal-subkortikal ağlarının işlev bozukluğuyla ilgilidir.
Bu ağlar özellikle dikkat ve bilinç düzeyini düzenler. Bu yüzden, deliryumda önce dikkat bozulur ve ardından diğer bilişsel alanlar etkilenir.
Klinik Önemi
- Dikkat testi, deliryum tanısında çok önemlidir.
➤ Örn: “Ay’dan geriye doğru 7’şer say” (100-93-86…)
➤ Harf dizisinde “A” duyduğunda el çırp (Vigilance A Test) - Demans gibi kronik nörolojik hastalıklardan ayırmada da kritik:
🔹 Demansta dikkat genellikle korunur
🔹 Deliryumda öncelikle bozulur