Aşağıdaki nükleer tıp tedavi uygulamalarından hangisi, kişinin hastalığına özgü değildir?
A) Diferansiye tiroid kanserinde iyot-131 tedavisi
B) Diferansiye nöroendokrin tümörde lutetyum-177-DOTATATE tedavisi
C) Prostat kanserinde radyum-226 tedavisi
D) Nöroblastomda iyot-131-MIBG tedavisi
E) Non-Hodgkin lenfomada iyot-131-işaretli mürin anti-CD20 antikor radyoimmünoterapisi
Cevap: C) Prostat kanserinde radyum-226 tedavisi
Açıklama:
Nükleer tıpta hedefe yönelik radyonüklid tedaviler, hastalığın moleküler özelliklerine göre seçilir. Ancak radyum-226, prostat kanseri tedavisinde kullanılmaz ve bu seçenek hastalığa özgü olmayan bir uygulamadır.
Seçeneklerin Değerlendirilmesi:
A) Diferansiye tiroid kanserinde iyot-131 tedavisi: Tiroid folikül hücreleri ve tümörleri sodyum-iyot sempateri (NIS) ile aktif olarak iyot alır. Hedefe yönelik bir tedavidir.
B) Diferansiye nöroendokrin tümörde lutetyum-177-DOTATATE tedavisi: Nöroendokrin tümör hücreleri somatostatin reseptörleri (SSTR) eksprese eder. Lu-177-DOTATATE, bu reseptörlere bağlanarak hedefe yönelik tedavi sağlar.
C) Prostat kanserinde radyum-226 tedavisi: Radyum-226 prostat kanserinde kullanılmaz. Radyum-223 (Xofigo®), kemik metastazlarında hedefe yönelik kullanılır (alfa yayıcı). Bu seçenek hatalıdır.
D) Nöroblastomda iyot-131-MIBG tedavisi: MIBG (metaiyodobenzilguanidin), nöroendokrin tümör hücrelerinde birikir. Hedefe yönelik bir tedavidir.
E) Non-Hodgkin lenfomada iyot-131-işaretli anti-CD20 antikor tedavisi: CD20 antijeni, B hücreli lenfomalarda eksprese edilir. Radyoimmünoterapi (örneğin tositumomab) hedefe yöneliktir.
Sonuç:
Radyum-226 prostat kanseri tedavisinde kullanılmaz ve diğer seçeneklerin aksine hastalığa özgü değildir. Doğru yanıt C‘dir.
Doğru Cevap: C) Prostat kanserinde radyum-226 tedavisi
Bu soruda, çeşitli nükleer tıp tedavilerinden hangisinin hastalığa özgü olmadığı sorulmaktadır. Bu tür tedaviler genellikle hastalıkla spesifik hedefleme yapan radyoaktif ajanlar içerir.
Şıkları inceleyelim:
A) Diferansiye tiroid kanserinde iyot-131 tedavisi Hastalığa özgüdür. Tiroid hücreleri iyotu aktif olarak alır; bu yüzden İyot-131, tiroid kanseri (özellikle papiller ve folliküler tip) tedavisinde seçici olarak kullanılır.
B) Diferansiye nöroendokrin tümörde lutetyum-177-DOTATATE tedavisi Hastalığa özgüdür. DOTATATE, somatostatin reseptörlerine bağlanır; bu reseptörler diferansiye nöroendokrin tümörlerde yüksek düzeyde bulunur.
C) Prostat kanserinde radyum-226 tedavisi ❌ Hastalığa özgü değildir. Radyum-223 (doğru olan), kemik metastazlı prostat kanserinde kullanılır. Radyum-226 ise tedavi amacıyla kullanılmaz, doğal radyoaktif elementtir ve nükleer tıpta terapötik ajan olarak kullanılmaz. Bu nedenle hastalığa özgü değildir ve hatta pratikte uygulanmaz.
D) Nöroblastomda iyot-131-MIBG tedavisi Hastalığa özgüdür. MIBG (meta-iodobenzylguanidine), norepinefrin benzeri bir yapıdadır ve nöroblastom hücreleri tarafından alınır.
E) Non-Hodgkin lenfomada iyot-131-işaretli mürin anti-CD20 antikor radyoimmünoterapisi Hastalığa özgüdür. CD20, B hücreli lenfomalarda bulunan bir yüzey antijenidir; bu tedavi hedefe yönelik radyoimmünoterapidir.
Doğru Cevap: C) Prostat kanserinde radyum-226 tedavisi
Radyum-226, terapötik olarak prostat kanserinde kullanılmaz ve hastalığa özgü değildir. Karıştırılan doğru ajan radyum-223’tür.
Verilen seçenekler arasında, kişinin hastalığına özgü olmayan nükleer tıp tedavi uygulaması Radyum-226 tedavisi (C seçeneği)’dir.
Şimdi nedenlerine bakalım:
A) Diferansiye tiroid kanserinde iyot-131 tedavisi: Tiroid hücreleri, iyotu spesifik olarak tutan tek hücrelerdir. Bu, iyot-131’in sadece tiroid kanserli hücreleri hedef almasını sağlar. Dolayısıyla bu tedavi kişinin hastalığına (tiroid kanseri hücrelerine) özgüdür.
B) Diferansiye nöroendokrin tümörde lutetyum-177-DOTATATE tedavisi: Nöroendokrin tümörler genellikle yüksek oranda somatostatin reseptörleri (özellikle SSTR2) ifade eder. Lutetyum-177-DOTATATE, bu reseptörlere yüksek afinite ile bağlanan bir sentetik somatostatin analoğudur. Bu sayede radyasyon, direkt olarak tümör hücrelerine iletilir. Bu tedavi de kişinin hastalığına (nöroendokrin tümör hücrelerine) özgüdür.
C) Prostat kanserinde radyum-226 tedavisi: Radyum-223 (eski adıyla Radyum-226 değil, güncel kullanılan formu Radyum-223 diklorürdür), kemik metastazları olan kastrasyona dirençli prostat kanserli hastalarda kullanılır. Radyum-223, kalsiyum taklitçisi olarak hareket ederek kemik mineral matriksine entegre olur ve alfa partiküllerini salgılayarak yakındaki kanser hücrelerini öldürür. Ancak bu tedavi, prostat kanserinin kendisine değil, prostat kanserinin kemikte oluşturduğu metastazlara yöneliktir. Yani kanserin metastaz yaptığı bir dokuyu (kemik dokusunu) hedef alır, doğrudan prostat kanseri hücrelerinin spesifik bir özelliğini (örneğin iyot tutulumu veya reseptör ekspresyonu gibi) hedef almaz. Bu yönüyle diğer seçeneklerden ayrılır.
D) Nöroblastomda iyot-131-MIBG tedavisi: Nöroblastom hücreleri ve diğer bazı nöroendokrin tümörler, noradrenalin analoğu olan meta-iyodobenzilguanidin (MIBG)’yi aktif olarak alıp depolayabilirler. İyot-131 ile işaretlenmiş MIBG, bu tümör hücrelerine seçici olarak bağlanarak radyasyonu hedefe ulaştırır. Bu tedavi de kişinin hastalığına (nöroblastom hücrelerine) özgüdür.
E) Non-Hodgkin lenfomada iyot-131-işaretli mürin anti-CD20 antikor radyoimmünoterapisi: Bu tedavide, CD20 antijenini hedef alan bir monoklonal antikor (rituksimab gibi) radyoizotop (iyot-131) ile işaretlenir. CD20, bazı B hücreli Non-Hodgkin lenfomaların yüzeyinde bulunan bir proteindir. Antikor, CD20’ye bağlanarak radyasyonu doğrudan lenfoma hücrelerine taşır. Bu tedavi de kişinin hastalığına (CD20 pozitif lenfoma hücrelerine) özgüdür.
Bu açıklamalar ışığında, Radyum-223 (eskiden Radyum-226) tedavisi kemik metastazlarını hedef alması nedeniyle, kanser hücrelerinin kendisine özgü bir özelliği üzerinden değil, metastaz yaptığı dokunun bir özelliği (kemik matriksine entegrasyon) üzerinden etki gösterir.