Multipl skleroz tedavisinde kullanılan T ve B lenfositlerin fonksiyonlarını baskılamadan dolaşımdaki lenfositlerin lenf nodları ve peyer plaklarına sekestre olmasını sağlayarak immunsuprese etki gösteren ilaç aşağıdakilerden hangisidir?
A) Glatiramer asetat
B) Alemtuzumab
C) Dimetil fumarat
D) Bortezomib
E) Fingolimod
Doğru cevap E) Fingolimod‘dur.
Fingolimod, multipl skleroz (MS) tedavisinde kullanılan bir immünomodülatör ilaçtır. Etki mekanizması, T ve B lenfositlerin fonksiyonlarını doğrudan baskılamak yerine, bu lenfositlerin lenf nodlarından ve Peyer plaklarından çıkışını engelleyerek dolaşımda sekestre olmalarını sağlamaktır.
Fingolimod’un Etki Mekanizması:
Fingolimod, sfingozin-1-fosfat (S1P) reseptörlerinin bir analogudur. Lenfositler, lenf nodlarından çıkmak için yüzeylerinde bulunan S1P reseptörlerini kullanırlar. Lenf nodlarında yüksek konsantrasyonda bulunan S1P’ye bağlanarak kemotaktik bir gradyan oluştururlar ve bu gradyanı takip ederek lenf nodlarından dolaşıma geçerler.
Fingolimod, lenfosit yüzeyindeki S1P reseptörlerine bağlanarak bu reseptörlerin internalize olmasına (hücre içine alınmasına) ve dolayısıyla aşağı regüle olmasına neden olur. Sonuç olarak, lenfositler S1P gradyanını algılayamaz hale gelirler ve lenf nodlarından çıkışları bloke olur. Bu durum, dolaşımdaki lenfosit sayısında belirgin bir azalmaya yol açar, ancak lenf nodları ve Peyer plakları gibi sekonder lenfoid organlarda lenfositlerin birikmesine neden olur. Bu şekilde, otoimmün reaksiyonların merkezi sinir sistemine yönelen lenfositlerin sayısı azalır ve MS ataklarının sıklığı ve şiddeti azaltılabilir.
Diğer seçeneklere bakacak olursak:
- A) Glatiramer asetat: T hücrelerinin aktivitesini ve otoimmün yanıtı modüle eden bir immünomodülatördür.
- B) Alemtuzumab: CD52 proteinini hedef alan bir monoklonal antikordur ve T ve B lenfositler dahil olmak üzere birçok immün hücresinin depleasyonuna (azaltılmasına) neden olur.
- C) Dimetil fumarat: Anti-inflamatuvar ve immünomodülatör etkileri olan bir ilaçtır. Nrf2 yolunu aktive ederek oksidatif stresi azaltır ve sitokin salınımını modüle eder.
- D) Bortezomib: Proteazom inhibitörüdür ve öncelikle multipl miyelom tedavisinde kullanılır.
Bu nedenle, multipl skleroz tedavisinde T ve B lenfositlerin fonksiyonlarını baskılamadan dolaşımdaki lenfositlerin lenf nodları ve peyer plaklarına sekestre olmasını sağlayarak immünosüprese etki gösteren ilaç Fingolimod‘dur.