Tanım & Anatomik Tutulum
| Özellik | Santral Kord Sendromu | Anterior Kord Sendromu | Posterior Kord Sendromu |
|---|
| Tutulan bölge | Spinal kordun santral bölgesi (özellikle servikal) | Anterior 2/3 (spinotalamik + kortikospinal) | Posterior kol (fasciculus gracilis/cuneatus) |
| En çok hangi fonksiyon etkilenir? | Üst ekstremitede motor kayıp (UE >> LE) | Ağrı–ısı kaybı + motor kayıp | Derin duyu kaybı (vibrasyon, pozisyon duyusu) |
| Damar ilişkisi | – | A. spinalis anterior infarktı | A. spinalis posterior hasarı |
| Patofizyoloji | Servikal hiperekstansiyon → sentral gri cevher hasarı | İskemi, travma, burst fraktür | B12 eksikliği, tabes dorsalis, MS |
Etken / En Sık Nedenler
| Özellik | Santral Kord | Anterior Kord | Posterior Kord |
|---|
| Travma | Hiperekstansiyon (yaşlılarda sık) | Flexion yaralanması, burst fraktür | Travmadan çok nadir |
| Vasküler | Nadir | A. spinalis anterior oklüzyonu → en sık | A. spinalis posterior enfarktı |
| Dejeneratif | Servikal spondiloz → spinal kanalda daralma | – | – |
| Diğer | Syringomyeli | Disk herniasyonu, aort cerrahisi sonrası | Tabes dorsalis, MS, B12 eksikliği (subakut kombine dejenerasyon) |
Motor Kaybı
| Özellik | Santral Kord | Anterior Kord | Posterior Kord |
|---|
| Üst ekstremite motor | Şiddetli kayıp (en belirgin) | Orta-ağır kayıp | Genelde normal |
| Alt ekstremite motor | Hafif/orta kayıp | Orta-ağır kayıp | Normal |
| Babinski | +/− | Pozitif | Negatif |
| Yürüme | Nispeten korunabilir | Belirgin bozulur | Ataksik yürüyüş (sensory) |
Santral kord sendromunda: UE >> LE motor kaybı = En ayırt edici bulgu
Duyu Kaybı
| Duyu Türü | Santral Kord | Anterior Kord | Posterior Kord |
|---|
| Ağrı – ısı (spinotalamik) | Segmental “cape-like” kayıp (omuz ve kollar) | Tam kayıp | Normal |
| Derin duyu (vibrasyon, propriosepsiyon) | Genelde korunur | Korunur | Tam kayıp |
| Dokunma | Hafif bozulabilir | Kısmen korunur | Normal |
| Romberg | Negatif | Negatif | Pozitif |
Otonomik Fonksiyonlar
| Özellik | Santral Kord | Anterior Kord | Posterior Kord |
|---|
| Sfinkter kontrolü | Hafif etkilenebilir | Şiddetli bozulur (idrar-retansiyon) | Genelde normal |
| Seksüel fonksiyon | Hafif etkilenir | Belirgin bozulur | Normal |
| Terleme disfonksiyonu | Segmental | Yaygın | Yok |
Klinik Özellikler
| Sendrom | Ayırt Edici Klinik Özellik |
|---|
| Santral kord | Üst ekstremite motor kaybı > Alt ekstremite |
| Anterior kord | Ağrı–ısı kaybı + motor kayıp, ancak derin duyu korunur |
| Posterior kord | Vibrasyon–pozisyon duyusu kaybı + ataksik yürüyüş + Romberg pozitif |
Görüntüleme
| Görüntüleme | Santral Kord | Anterior Kord | Posterior Kord |
|---|
| MRI T2 | Santral hiperintens alan | Anterior hipointens/iskemi alanı | Posterior kolon hiperintens |
| CT | Genelde normal | Burst fraktür, kemik basısı | Genelde normal |
| Diffüzyon MRI | – | İskemi – pozitif | Pozitif olabilir |
Prognoz
| Özellik | Santral Kord | Anterior Kord | Posterior Kord |
|---|
| İyileşme | En iyi prognozlu | En kötü prognozlu | Orta düzey |
| İyileşme sırası | LE → ÜE → el fonksiyonu en son | Kötü / eksik | Yavaş ama mümkün |
| İdrar fonksiyonu | Çoğu düzelir | Genellikle kötü | Normal kalır |
Tedavi
| Tedavi | Santral Kord | Anterior Kord | Posterior Kord |
|---|
| İlk yaklaşım | Steroid, immobilizasyon | Acil revaskülarizasyon/cerrahi | Nedene yönelik |
| Cerrahi | Genelde gerekmez | Acil / sık gereklidir | Genelde gerekmez |
| Rehabilitasyon | Etkili – UE fonksiyonları için yoğun | Motor kayıp nedeniyle uzun | Propriosepsiyon eğitimi önemli |
SPOT SORU
| Soru | Cevap |
|---|
| “Ağrı–ısı kaybı var, vibrasyon normal; motor kayıp var” | Anterior kord |
| “Üst ekstremite motor kaybı alt ekstremiteden fazla” | Santral kord |
| “Pozisyon–vibrasyon kaybı, Romberg pozitif, motor normal” | Posterior kord |
| “Hiperekstansiyon yaralanması sonrası el fonksiyon kaybı” | Santral kord |
| “A. spinalis anterior infarktı” | Anterior kord |