OMEGA-3 ve OMEGA-6 YAĞ ASİTLERİ
| Özellik | Omega-3 | Omega-6 |
|---|---|---|
| Esansiyel öncü yağ asidi | Alfa-linolenik asit (ALA) | Linoleik asit (LA) |
| Diğer önemli türevler | EPA, DHA | Arachidonic acid (ARA) |
| Kaynak | Balık yağı (EPA, DHA), keten tohumu, ceviz | Bitkisel yağlar (ayçiçeği, mısırözü), kırmızı et, yumurta |
| Başlıca metabolit | Anti-inflamatuvar eikosanoidler | Pro-inflamatuvar eikosanoidler |
| Oluşturdukları eikosanoidler | PGE3, TXA3, LTB5 (zayıf inflamasyon) | PGE2, TXA2, LTB4 (güçlü inflamasyon) |
| Trombosit agregasyonu | Azaltır (antiagregan) | Artırır (pro-agregan) |
| İnflamasyon | Azaltır | Artırır |
| Lipid profiline etkisi | Trigliseridi düşürür | LDL/TG üzerine anlamlı pozitif etkisi yok |
| Kardiyovasküler etki | Koruyucu (anti-ifl., antiagregan, antiaritmik) | Yüksek alım: aterojenik etki artar |
| Beyin-göz gelişimi | DHA → beyin & retina gelişimi için şart | Etkisi sınırlı |
| Klinik kullanım | Hipertrigliseridemi tedavisi, inflamatuvar durumlar | Esansiyel yağ asidi eksikliğini gidermek |
| Aşırısının etkisi | Kanama riski (çok yüksek dozda) | İnflamasyon ↑, Trombüs riski ↑ |
| TUS sorusu klasik ipucu | “Anti-inflamatuvar eikosanoid yapan” | “Arachidonic acid → PGE2, LTB4 kaynağı” |
KLİNİK İPUÇLARI
1) Esansiyel yağ asitleri
- Omega-3 → Alfa-linolenik asit (ALA)
- Omega-6 → Linoleik asit (LA)
- Bu ikisi mutlaka dışarıdan alınır.
2) Omega-3 neden anti-inflamatuvar?
→ EPA → PGE3 / LTB5 üretir
→ Bunlar zayıf inflamatuvar eikosanoidlerdir.
→ LTB4’ün güçlü kemotaktik etkisini antagonize eder.
3) Omega-6 neden pro-inflamatuvar?
→ LA → Arachidonic acid (AA) →
→ PGE2, TXA2, LTB4 → güçlü inflamasyon & tromboz.
4) Trigliseridi en çok kim düşürür?
- Omega-3 yağ asitleri (EPA/DHA yüksek doz)
- Fibratlar
5) Omega-3 hangi durumlarda özellikle verilir?
- Hipertrigliseridemi
- Koroner arter hastalığı riski
- Gebelik → fetal beyin-göz gelişimi (DHA)
- Enflamatuvar hastalıklar