PATTERN TANIMA RESEPTÖRLERİ (PRR)

PRR’ler 2 ana gruptur:

1. Hücreye bağlı reseptörler (membran veya sitozol)
2. Çözünebilir (salınan) reseptörler

1) HÜCREYE BAĞLI PRR’LER

a-TLR (Toll-like reseptörler)

→ Hücre yüzeyinde veya endozomal membranda
→ Bakteri, mantar, virüs PAMP’larını tanır

TUS’un en sevdiği: TLR4 → LPS

b-NLR (NOD-like reseptörler)

→ Sitozolde bulunur.
→ Bakteri hücre duvarı fragmanlarını tanır.
→ En önemlisi inflammazom aktivasyonudur.

• NOD1/NOD2 → Peptidoglikan türevleri
• NLRP3 inflammazom → IL-1β & IL-18 salınımı

Klinik: **********FMF (pyrin inflammazomu), CAPS sendromları ********NLR patolojileri ile ilgilidir.

c-RIG-I benzeri reseptörler (RLR) – RIG-I, MDA5

→ Sitozolde viral RNA tanır
RIG-I → kısa 5’-tripfosfatlı RNA
MDA5 → uzun dsRNA

→ Tip I IFN (IFN-α/β) üretimini başlatır.

d-C-Tipi Lektin Reseptörleri (CLR) – Kalsiyum bağımlı

Örnekler:

• Dectin-1 → β-glukan (Candida maya formu)
• Dectin-2 → Mannan (Candida hif formu)
• Mannose reseptörü
• DC-SIGN

Fungus tanınmasında ana mekanizma: Dectin → SYK → CARD9 → Th17 → IL-17

e-Sitoplazmik DNA reseptörleri

• cGAS → STING yolu
• Sitozol DNA’sını tanır → antiviral yanıt başlatır
• DNA virüsleri ve tümör immünitesinde önemlidir.

f-Scavenger reseptörler

• Değişmiş lipoproteinler, apoptotik hücreler
• Makrofajlarda temizleme işlevi

g-N-formyl met-leu-phe (fMLP) reseptörleri

• Bakteriyel protein sentez başlangıç formil-metionini (fMLP) tanır
• Nötrofilleri güçlü şekilde kemotaksiye çağırır
• fMLP → nötrofil kemotaksisi

2) ÇÖZÜNEBİLİR PRR’LER

a-Kompleman

• C3b → opsonin
• C3a/C5a → anafilatoksin / kemotaksi

b-Fikolinler (L-Fikolin)

• Gram(+) hücre duvarındaki N-asetilglukozamin (NAGA) yapısına bağlanır
• Lektin yolu üzerinden komplemanı aktive eder

c-Pentraxins

• CRP (C-reaktif protein)
• Serum amiloid P (SAP)
  → Akut faz reaktanı + opsonin görevi

d-Kollectinler

• Mannoz Bağlayan Lektin (MBL)
• Surfaktan Protein A ve D (SP-A, SP-D)
  → Lektin yolu üzerinden kompleman aktivasyonu

MBL eksikliği → çocuklarda tekrarlayan enfeksiyonlar

——————————

HEM AKUT FAZ → HEM OPSONİN OLANLAR

• CRP
• MBL
• L-Fikolin

KRİTİK BİLGİ

TLR4 → LPS
TLR3 → dsRNA
TLR9 → CpG DNA
Dectin-1 → β-glukan (Candida maya formu)
Dectin-2 → mannan (Candida hif formu)
NLRP3 inflammazom → IL-1β üretimi
RIG-I / MDA5 → antiviral tip I interferon yanıtı
MBL → lektin yolu kompleman aktivasyonu
L-Fikolin → NAGA’ya bağlanır
fMLP reseptörü → nötrofil kemotaksisi başlatır

EZBER CÜMLESİ

“Hücre yüzeyi TLR, sitozolik NLR/RLR/cGAS, fungal için Dectin;
Çözünebilir CRP–MBL–Fikolin; fMLP nötrofil çağırır.”