Mikrobiyal Sensörler (Sitoplazmik PRR’ler)

(RIG-I benzeri helikazlar & NOD-like reseptörler)

1) RIG-I Helikaz Reseptörleri (RIG-I-like Receptors — RLR)

Görev:

• Hücre sitoplazmasında bulunan viral RNA’yı tanır.
• Özellikle ssRNA ve dsRNA (örneğin influenza, rabies, HCV) algılar.
• Tanıma → IRF3/7 aktivasyonu → Tip I interferon (IFN-α, IFN-β) üretimi.

Klinik Notu:

• RIG-I, viral enfeksiyonlara karşı en güçlü interferon yanıtını başlatan reseptör grubudur.
• RIG-I eksikliği → ağır viral enfeksiyon yatkınlığı.

2) NOD/CARD Ailesi (NOD1 & NOD2)

Görev:

• Sitoplazmada bulunan bakteriyel peptidoglikan ürünlerini tanır.

NOD1 → Gram negatif ağırlıklı bakteriler

• Peptidoglikanın meso-DAP (diaminopimelik asit) yapısını tanır.
• Sitoplazmik PAMP tanıdığı için viral değil, bakteriyel sensördür.

NOD2 → Hem gram pozitif hem gram negatif

• Muramil dipeptid (MDP) tanır (evrensel peptidoglikan yapı taşı).

Sonuç:

• NF-κB aktivasyonu → sitokin salgısı → makrofaj aktivasyonu.

Klinik ilişki (önemli):

• NOD2 mutasyonu → Crohn hastalığı ile ilişkilidir (özellikle ileal tip).
• NOD2’nin aşırı aktivasyonu → otoinflamasyon.