SPS (Sodyum Polianetol Sülfonat)
Kullanım Alanı
- Kan kültürü şişelerinde pıhtı oluşumunu önlemek amacıyla kullanılan antikoagülan maddedir.
- Aynı zamanda komplement ve lizozimi inaktive eder, bu sayede bakterilerin fagositozdan korunmasına yardımcı olur → antifagositik etki gösterir.
Etki Mekanizması
| Etki | Açıklama |
|---|---|
| Antikoagülan etki | Kanda pıhtılaşma faktörlerinin aktivasyonunu engeller. |
| Antifagositik etki | Lizozim ve komplemanı inaktive ederek bakterilerin yaşam süresini uzatır. |
| Antimikrobiyal etki | Bazı mikroorganizmalar üzerinde inhibitör etki gösterir. |
SPS’in Etkilediği (İnhibe Ettiği) Mikroorganizmalar
Bu bakteriler SPS varlığında üremez veya zayıf ürerler.
| Mikroorganizma | Klinik Önemi |
|---|---|
| Neisseria spp. | Özellikle Neisseria gonorrhoeae ve N. meningitidis |
| Mycoplasma hominis | Ürogenital sistem enfeksiyonları |
| Moraxella catarrhalis | ÜSYE, otitis media, pnömoni etkeni |
| Streptobacillus moniliformis | Fare ısırığı hastalığı (Sodoku) |
| Peptostreptococcus anaerobius | Anaerobik gram pozitif kok |
| Gardnerella vaginalis | Bakteriyel vajinozis etkeni |
Klinik Laboratuvar Önemi
- SPS kan kültürü şişelerinde 0.025–0.03% konsantrasyonda kullanılır.
- Daha yüksek oranlarda ise yukarıdaki mikroorganizmaların üremesini baskılar → yanlış negatif kültür riski oluşturur.
- Bu nedenle özel durumlarda (ör. Neisseria, Gardnerella şüphesi) SPS’siz besiyeri tercih edilir.
Özet Bilgiler
| Özellik | SPS (Sodyum Polianetol Sülfonat) |
|---|---|
| Kullanım | Kan kültürlerinde antikoagülan |
| Ek etki | Antifagositik (lizozim ve kompleman inhibisyonu) |
| Konsantrasyon | 0.025–0.03% |
| Üremesini inhibe ettiği mikroorganizmalar | Neisseria, Mycoplasma hominis, Moraxella catarrhalis, Streptobacillus moniliformis, Peptostreptococcus anaerobius, Gardnerella vaginalis |
| Klinik uyarı | SPS içeren şişelerde bu türlerin üremesi engellenebilir |
İpucu
Sık gelen soru tipi:
“Aşağıdaki mikroorganizmalardan hangisinin kan kültüründe ürememesi Sodyum Polianetol Sülfonat varlığına bağlı olabilir?”
Cevap: Peptostreptococcus anaerobius (veya Neisseria, Gardnerella vaginalis)