Tanım:
Komşu hücreleri, özellikle mekanik strese maruz kalan dokularda (örneğin epidermis, kalp kası), sağlam şekilde birbirine bağlayan disk şeklinde bağlantı yapısıdır.
Özellikleri:
- Komşu hücrelerde özdeş yapılar arasında disk şeklinde kurulur. (Zonula adherens’ten farklı olarak, “kemer” değil noktasal bağlantı oluşturur.)
- Hücreler arası en güçlü bağlantı tipidir.
- Keratin ara filamentleri (tonofilamentler) ile ilişkilidir. Bu sayede dokuya mekanik dayanıklılık kazandırır.
- Bağlayıcı proteinler:
- Desmoglein
- Desmocollin
→ her ikisi de kaderin ailesine ait kalsiyum bağımlı adezyon molekülleridir.
- İntraselüler plaka proteinleri:
- Plakoglobin (γ-katenin)
- Desmoplakin
→ bu proteinler ara filamentlerle bağlantıyı sağlar.
Moleküler Organizasyon:
Hücre 1 Hücre 2
---------||-------------||---------
Keratin Keratin
| |
Desmoplakin Desmoplakin
Plakoglobin Plakoglobin
Desmoglein <——→ Desmocollin
Karşılaştırma: Zonula Adherens ve Makula Adherens
| Özellik | Zonula Adherens | Makula Adherens (Desmozom) |
|---|---|---|
| Hücre bağlantı tipi | Kemer şeklinde | Disk (nokta) şeklinde |
| İskelet bağlantısı | Aktin filamentleri | Ara filamentler (keratin) |
| Bağlayıcı protein | Kaderin (E-kaderin) | Desmoglein, Desmocollin |
| Hücre gücü katkısı | Orta düzey mekanik bağ | En güçlü bağ tipi |
| Bulunduğu yer | Epitelyal hücrelerin yan yüzleri | Deri, kalp kası gibi dirençli dokular |
| Hücre içi bağlantı | Katenin | Plakoglobin, Desmoplakin |
Klinik Not:
Pemfigus vulgaris: Desmoglein-3’e karşı otoantikorlar → desmozomlar bozulur → epidermal hücreler ayrılır → büllöz lezyonlar oluşur.