| Proteins of epithelium | |
| A-Lateral/cell–cell | 1-Cell adhesion molecules: Adherens junction ; Cadherin 2-Desmosome; Desmoglein 3-Ion channels: Gap junction/Connexon; Connexin 4-Cytoskeleton: Desmosome Desmoplakin Plakoglobin Tonofibril 5-Other membrane proteins: Tight junction; Claudin Occludin MARVELD2 |
| B-Basal/cell–matrix | 1-Basal lamina 2-Hemidesmosome /Tonofibril 3-Focal adhesion 4-Costamere |
| C-Apical | 1-Cilia/Kinocilium 2-Microvilli/Stereocilia (STRC) |
Epitel Hücre Proteinleri (Proteins of Epithelium)
A. Lateral (Cell–Cell) Bağlantılar
Hücrelerin yan yüzlerinde yer alır, hücre-hücre temasını ve bütünlüğünü sağlar.
| Grup | Yapı / Protein | Görev |
|---|---|---|
| 1. Hücre adezyon molekülleri (Adherens junction) | Kaderin (Cadherin) | Komşu hücrelerin aktin iskeletlerini birbirine bağlar. (Zonula adherens) |
| 2. Desmozom | Desmoglein | Ara filamentleri (keratin) bağlar; mekanik dayanıklılık sağlar. |
| 3. İyon kanalları (Gap junction / Connexon) | Konneksin (Connexin) | Hücreler arasında iyon ve küçük molekül geçişini sağlar (elektriksel iletişim). |
| 4. Sitokeletal bağlantılar (Desmosome – iç plak) | Desmoplakin, Plakoglobin, Tonofibril | Ara filamentleri hücre zarına sabitleyen bağ kompleksleri. |
| 5. Diğer zar proteinleri (Tight junction) | Klaudin, Okludin, MARVELD2 | Hücreler arası madde geçişini engeller (Zonula occludens). |
B. Bazal (Cell–Matrix) Bağlantılar
Hücrenin bazal yüzünde, epitel ile alttaki bağ dokusu arasında yer alır.
| Yapı | Protein / Bileşen | Görev |
|---|---|---|
| 1. Bazal lamina | — | Epitel ve bağ dokusu arasında seçici bariyer. |
| 2. Hemidesmozom | Tonofibril (Keratin) | Hücreyi bazal laminaya bağlar; yarım desmozom yapısı. |
| 3. Fokal adezyon | Integrin, aktin bağlantılı proteinler | Hücre hareketi ve dış matriks sinyali iletimi. |
| 4. Costamere | — | Kas hücrelerinde, sarkolemma ile aktin arasında kuvvet iletimini sağlar. |
C. Apikal Yüz
Hücrenin lumenle temas eden yüzeyinde bulunur, madde taşınması ve hareketten sorumludur.
| Yapı | Protein | Görev |
|---|---|---|
| 1. Silya (Cilia) | Kinocilium | Hareket veya sıvı akışı sağlar (ör. solunum epiteli, fallop tüpü). |
| 2. Mikrovillus / Stereosilia | Stereocilia (STRC) | Emilim yüzeyini artırır (ör. ince barsak, epididimis). |
Kısa Özet: Hücre Bağlantı Tipleri ve Proteinleri
| Bölge | Bağlantı Tipi | Ana Protein | Hücre İskeleti |
|---|---|---|---|
| Lateral | Adherens Junction | Kaderin | Aktin |
| Lateral | Desmozom | Desmoglein, Desmoplakin | Keratin |
| Lateral | Gap Junction | Konneksin | — |
| Lateral | Tight Junction | Klaudin, Okludin | Aktin |
| Bazal | Hemidesmozom | Integrin, Tonofibril | Keratin |
| Apikal | Mikrovillus / Silya | Aktin / Mikrotübül | — |