| Özellik / Bölge | Çıkan Kolon (Sağ) | Transvers Kolon | İnen Kolon (Sol) | Sigmoid Kolon | Rektum | Anal Kanal |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Anatomik Bölge | Sekum, çıkan kolon, hepatik fleksura | Transvers kolon (orta) | Splenik fleksura–iniş kolon | Sigmoid kolon | 0–15 cm anal verge üstü | Anal verge–dentat çizgi altı |
| Lenfatik drenaj | İleokolik + sağ kolik | Orta kolik | Sol kolik | İnferior mezenterik | Mezorektal lenfler | İnferior rektal + inguinal |
| Cerrahi tedavi | Sağ hemikolektomi | Transvers/ekstended kolektomi | Sol hemikolektomi | Sigmoid kolektomi | TME ile anterior veya abdominoperineal rezeksiyon | Abdominoperineal eksizyon (sadece ileri olgular) |
| Cerrahi sınırlar ve diseksiyon | İleokolik + sağ kolik arter kökü | Orta kolik arter kökü | Sol kolik arter kökü | İnferior mezenterik arter kökü | CRM (circumferential resection margin) önemli | İnguinal ve pelvik lenfatikler diseke edilir (ileri evrede) |
| Sfinkter korunumu | Gerekli değil | Gerekli değil | Gerekli değil | Gerekli değil | Olası (LAR, ISR) | Öncelikli hedef sfinkter korunması |
| Neoadjuvan tedavi | Yok | Yok | Yok | Yok | Evet – T3/T4 veya N(+) için RT/KT öncesi | Evet – primer tedavi çoğunlukla kemoradyoterapi |
| Adjuvan tedavi | Evre II–III: FOLFOX/CAPOX | Evre II–III: FOLFOX/CAPOX | Evre II–III: FOLFOX/CAPOX | Evre II–III: FOLFOX/CAPOX | Evre II–III: Neoadjuvan sonrası FOLFOX/CAPOX | RT sonrası kemoterapi (5-FU/kapesitabin) |
| Kemoterapi rejimleri (standard) | FOLFOX / CAPOX | FOLFOX / CAPOX | FOLFOX / CAPOX | FOLFOX / CAPOX | FOLFOX / CAPOX | 5-FU + mitomisin C (Nigro protokolü) |
| Radyoterapi rolü | Sınırlı (palyatif amaçlı) | Sınırlı | Sınırlı | Sınırlı | Standart (neoadjuvan ve adjuvan) | Standart (kuratif amaçlı) |
| Metastaz tedavisi (karaciğer / akciğer) | Cerrahi + sistemik KT (FOLFOX/FOLFIRI ± bevacizumab/EGFR inhibitörü) | Aynı yaklaşım | Aynı | Aynı | Cerrahi + sistemik KT ± hedefe yönelik | Cerrahi nadir, palyatif RT + sistemik tedavi |
| Moleküler hedefe yönelik tedavi | RAS WT: anti-EGFR BRAF: Enkorafenib MSI-H: Pembrolizumab | Aynı | Aynı | Aynı | Aynı (ancak RAS WT sol tümörlerde anti-EGFR daha etkili) | MSI-H: immünoterapi, diğerlerinde sınırlı |
| İmmünoterapi endikasyonu | MSI-H/dMMR | MSI-H/dMMR | MSI-H/dMMR | MSI-H/dMMR | MSI-H/dMMR | MSI-H/dMMR veya PD-L1+ |
| Postop takip | CEA, BT, kolonoskopi (1., 3., 5. yıl) | Aynı | Aynı | Aynı | CEA + pelvik MRI + kolonoskopi | CEA + anoskopi + MRI |
| Nüks paterni | Karaciğer metastazı sık | Karaciğer | Karaciğer / akciğer | Karaciğer / akciğer | Pelvik lokal nüks + uzak metastaz | Pelvik nüks + inguinal metastaz |
| Prognoz (5 yıllık sağkalım) | ~65–75% | ~60–70% | ~65–75% | ~70–80% | ~60–70% | ~50–70% (evreye bağlı) |
| Sık vurgu noktası | Cerrahi sınır: İleokolik arter kökü | Orta kolik arter kökü | Sol kolik arter kökü | İnferior mezenterik arter kökü | TME zorunlu + neoadjuvan RT/KT | Primer tedavi cerrahi değil, KemoRT (Nigro protokolü) |
Açıklamalar
1. Kolon Kanserlerinin Ortak Özellikleri
- Temel tedavi cerrahi rezeksiyon + uygun lenf nodu diseksiyonu
- Adjuvan kemoterapi: Evre III veya yüksek riskli Evre II’de
- Radyoterapi genellikle kullanılmaz (resektabl kolon için yeri yoktur)
- Hedefe yönelik ajanlar (Bevacizumab, Cetuximab, Panitumumab) metastatik olgularda uygulanır
2. Rektum Kanseri
- Cerrahi öncesi evreleme (MRI) zorunludur
- T3–T4 veya N+ → Neoadjuvan kemoradyoterapi (45–50 Gy + 5-FU/kapesitabin)
- Ardından TME (Total Mezorektal Eksizyon)
- Sonrasında adjuvan FOLFOX/CAPOX
- Sfinkter korunumu olasılığına göre LAR / APR / ISR seçilir
3. Anal Kanal Kanseri (Skuamöz Hücreli)
- Tedavi prensibi tamamen farklıdır:
👉 Cerrahi değil, kemoradyoterapi (Nigro protokolü)- 5-FU + Mitomisin C ile 45–59 Gy RT
- 6–8 hafta sonra yanıt değerlendirmesi
- Tam yanıt varsa cerrahiye gerek yok
- Yanıt yetersizse salvage abdominoperineal rezeksiyon
4. Hedefe Yönelik ve İmmünoterapiler (Kolorektal Genelinde)
| Moleküler Profil | Tedavi |
|---|---|
| RAS WT (özellikle sol kolon) | Cetuximab, Panitumumab |
| BRAF V600E | Enkorafenib + Cetuximab |
| MSI-H / dMMR | Pembrolizumab, Nivolumab ± Ipilimumab |
| HER2 amplifiye | Trastuzumab + Lapatinib / Pertuzumab |
| NTRK füzyonu | Larotrectinib, Entrectinib |
Özet: Tedavi Stratejisi Akış Diyagramı
Kolon Kanseri → Cerrahi → Adjuvan (II–III)
Rektum Kanseri → Neoadjuvan RT/KT → Cerrahi (TME) → Adjuvan
Anal Kanser → Kemoradyoterapi (Nigro) → Yanıt takibi → (Gerekirse) Cerrahi