| Taş Tipi | Kimyasal Yapı / Bileşen | Radyolojik Görünüm (Direkt Grafi) | İdrar pH | Klinik / Neden | Tedavi ve Önleme Yaklaşımı |
|---|---|---|---|---|---|
| Kalsiyum oksalat | Kalsiyum + oksalat | Radyopak | Genellikle asidik | En sık taş tipi (%60–70) Hiperkalsiüri, hiperkalsiüri+hipositratüri, barsak rezeksiyonu, etilen glikol zehirlenmesi | Bol sıvı Tiyazid diüretikler (Ca atılımını azaltır) Sodyum ve protein kısıtlaması Sitrattan zengin diyet (örneğin limon suyu) |
| Kalsiyum fosfat | Kalsiyum + fosfat | Radyopak | Alkalin | Distal RTA, hiperkalsiüri | Tiyazid diüretikler İdrar asitleştirme (ör. NH₄Cl, metionin) |
| Strüvit (Magnezyum amonyum fosfat) | MgNH₄PO₄ | Semiradyopak | Alkalin | Üreyi parçalayan bakteriler (Proteus, Klebsiella, Pseudomonas) → NH₃ oluşumu | Taş tamamen çıkarılmalı (çoğunlukla staghorn tip) Antibiyotik tedavisi Asitleştirici ajanlar (Asetohidroksamik asit) |
| Sistin | Aminoasit türevi | Semiradyopak | Asidik | Sistinüri (ot. resesif), genç yaşta rekürren taşlar | İdrar alkalinizasyonu (pH > 7,5) Bol sıvı alımı Tiopronin veya D-penisilamin (sistin bağlayıcı) |
| Ürik asit | Pürin metaboliti | Radyolüsen | Asidik (<5,5) | Gut, miyeloproliferatif hastalık, kemoterapi sonrası tümör lizis sendromu | İdrar alkalinizasyonu (pH 6,5–7,0) Allopurinol (ürik asit sentezini azaltır) Bol sıvı |
| İlaç taşları (nadir) | İndinavir, triamteren, asetazolamid | Genelde radyolüsen | Değişken | İlaç metabolitlerinin çökelmesi | İlaç kesilmesi Bol hidrasyon |
Püf Noktaları
- En sık taş tipi: Kalsiyum oksalat
- Asidik idrarda oluşan taşlar: Ürik asit, Sistin, Kalsiyum oksalat
- Alkalin idrarda oluşan taşlar: Strüvit, Kalsiyum fosfat
- Radyolüsen tek taş: Ürik asit (grafide görünmez, BT’de görünür)
- İnfeksiyon taşı: Strüvit
- Çocukta rekürren taş: Sistin
- Tümör lizis / kemoterapi sonrası: Ürik asit taşı