RAPEZİUM KIRIKLARI Karpal kemikler arasında üçüncü sıklıkta kırılan trapeziumdur. Yine de tüm karpal kemik kırıklarının %1–5’ini ancak oluşturur.
Bu kırıkların çoğu yüksek enerjili yaralanmalar sonucunda ve genellikle el bileğinde ek kırıklarla birlikte görülür.[12] Tek başına görülen trapezium kırıklarının bildirildiği olgu sunumları vardır.
Walker tarafından, 1) vertikal transartiküler kırık, 2) horizontal kırık, 3) dorsal radyal çıkıntı kırığı, 4) anterior mediyal kenar kırığı ve 5) parçalı kırık olmak üzere, beş farklı kırık tipi tarif edilmiş; daha sonra da trapezium cisminin koronal kırığı bildirilmiştir.
Trapezium, anatomik olarak metakarp ve skafoid arasında nispeten korunaklı bir konumda olduğundan direkt darbelere uzaktır. Genellikle, el üstüne düşme ile başparmak metakarpına binen yüklerin trapeziuma iletilmesi sonucunda kırık meydana gelir. Kırılan parçanın ve buna bağlı olan metakarpın proksimale doğru yer değiştirmesi ile eklemde subluksasyon veya çıkık gelişebilir. Birinci karpometakarpal (KMK) eklemin izole çıkığı da nadir bir yaralanmadır. Bikonkav eyer tarzındaki bu eklemin, 16 farklı bağdan oluşan kalın eklem kapsülü sayesinde, stabilitesi yüksektir.
Fleksiyondaki metakarpa binen aksiyel yükler sonucunda, trapeziumun dorsaline doğru çıktığı ve bu esnada trapeziumda da kırık oluşabildiği düşünülmektedir.
Anatomik yapıların yakın komşuluğundan dolayı farklı klinik tablolar da oluşabilir. EPL (extensor pollicis longus) tendon disfonksiyonu ile başvuran bir hastada, buna neden olarak trapeziumun kaynamamış kırığı ve eşlik eden KMK subluksasyonu saptanmıştır.
Başka bir çalışmada ise radyal arter yaralanmasının görüldüğü üç trapezium kırığı bildirilmiştir. Radyal arter yaralanması, bir hastada trafik kazası sonrası açık kırıklı çıkığa bağlı olarak olay anında, diğer hastada internal tespit esnasında, son hastada ise implant çıkarılması sırasında gelişmiştir.
Tedavi Birinci sıranın en önemli eklemi olan trapeziometakarpal eklemin uygun redükte edilmemiş kırıkları ciddi morbidite yaratmaktadır. Bu kırıklar her zaman kolaylıkla tanınamadığından, belki de tedavinin ilk basamağını özel çekim pozisyonları ve BT ile aramak oluşturmalıdır.
El tam pronasyonda iken çekilen gerçek anteroposterior (AP) grafi trapezium ve metakarp kaidesini gösterir. Kenar kırığından şüpheleniyorsa karpal tünel grafisi istenebilir. Ancak bütün özel grafilere rağmen, tüm karpal kemiklerde olduğu gibi, kırık saptanamayabilir. Bu yüzden, klinik şüphe varsa, erken dönemde BT istenmelidir. Alçı ile konservatif tedavi, yer değiştirmemiş ve eklemi bozmamış kırıklarda uygulanabilir. Skafoid kırıklarında olduğu gibi, az bir miktar ayrışma bile kırığın iyileşme imkanını azaltır.
Bu yüzden, ayrışmış kırıkların anatomik olarak tedavi edilmesi ortak bir kanıdır. Kapalı redüksiyon ve perkütan pinleme bunun için bir seçenek olsa da, bu yöntemle uyumlu bir eklem yaratmak oldukça zordur. Araştırmacılar genellikle açık redüksiyon ile tespiti önermektedirler. Ayrıca internal tespitin artroskopik yardımlı yapıldığı bir olgu da bildirilmiştir.
Trapezium kırıklarında karpal tünel sendromu, tendinit veya FCR (flexor carpi radialis) tendon kopması gibi kronik durumlar meydana gelebilir. Semptomatik hale gelen durumlarda kırık parçanın çıkarılması önerilir
Trapez kırıkları nadir görülen karpal kemik yaralanmalarıdır. Tek başına veya başka bir karpal kemik yaralanmasıyla birlikte ortaya çıkabilirler.
Trapez kemiğinin izole kırıklarının tüm karpal kırıkların sadece %3-5’ini oluşturduğu düşünülmektedir.
Patoloji
Bunlar genel olarak sırt (en yaygın 2 ) ve gövde kırıkları olarak sınıflandırılabilir .
Mekanizma
Bunlar sıklıkla yüksek enerjili travma sonucu oluşur ve genellikle doğrudan veya dolaylı eksenel yüklemeyi içerir 1. Bunlar en sık, birinci metakarpal kemiğin trapeziuma girdiği adduksiyonlu bir başparmak ortamında oluşan enine yükleme yaralanmalarıdır .
Trapez çıkıntı kırıkları, volar yüzeye doğrudan darbe, dorsoradial sıkışma veya kopma yaralanması sonucu oluşabilir. Trapez gövde kırıkları ise birinci karpometakarpal eklemden geçen eksenel yükleme veya kesme kuvveti sonucu oluşur.
Trapez kırıkları sıklıkla birinci metakarpal tabanın kırığı ve/veya birinci karpometakarpal eklemin subluksasyonu veya çıkığı ile birlikte görülür.
Trapez çıkıntı kırıkları, distal radyal kırıklar da dahil olmak üzere el bileği yaralanmalarıyla ilişkili olabilir.
Radyografik özellikler
Yerinden çıkmamış kırıklar bazen gizli olabilir. Elin tam pronasyonda olduğu bir Robert AP görüntüsü, trapezin düz radyografilerde görüntülenmesi için iyi bir yoldur. Tanı hala şüpheliyse, BT veya kemik sintigrafisi düşünülebilir.
Trapez çıkıntı kırıkları rutin el bileği radyografilerinde gözden kaçabilir. Karpal tünel radyografileri bu kırığın tespitinde yardımcı olabilir , BT görüntüleme ise tanısal olabilir.
Tedavi ve prognoz
Yerinden oynamış kırıklar, genellikle Kirschner telleri veya vidalarla yapılan açık redüksiyon ve iç fiksasyon gerektirebilir .