| Boya | Boyadığı yapı / mikroorganizma | Kullanım amacı / Klinik önemi |
|---|---|---|
| Auramin–Rodamin | Asidorezistan basiller (ARB) → Mycobacterium tuberculosis, M. leprae | Ziehl–Neelsen yerine floresan mikroskopta ARB tespiti için kullanılır. Daha hızlı ve duyarlı (özellikle balgam örneklerinde). Pozitifler parlak sarı-yeşil renkte görülür. |
| Akridin oranj | DNA/RNA içeren bakteriler | Tüm bakterileri boyar (spesifik değil). Nükleik asitlere bağlanır. Özellikle kültürde üremeyen fakat canlı hücreleri (DNA varlığını) göstermek için kullanılır. *****Gram negatif sepsis, kan kültürleri gibi hızlı tanılarda yararlı. |
| Kalkoflor beyazı (Calcofluor white) | Kitin içeren hücre duvarları → mantarlar | Mantar hücre duvarındaki kitin ve selüloza bağlanır. UV ışığında mavi-beyaz floresan verir. Klinik örneklerde *****Candida, Aspergillus, Cryptococcus gibi mantarların hızlı saptanmasında kullanılır. |
Klinik Hatırlatmalar
- Auramin–Rodamin testi, mikroskobik taramada çok daha hızlıdır; pozitifler, daha sonra Ziehl–Neelsen (ZN) boyasıyla doğrulanır.
- Akridin oranj, özellikle kan kültürü veya idrar kültürlerinde hızlı canlı bakteri varlığı tespitinde kullanılır.
- Kalkoflor beyazı, mantar kültürü sonuçlanmadan önce hızlı tanı sağlar — örn. deri kazıntısı veya bronkoalveolar lavajda Candida/Aspergillus hifleri hemen görülebilir.
Sınav ipucu
“Hızlı mikobakteri tanısı için floresan mikroskopta kullanılan boya hangisidir?” Auramin–Rodamin
“Mantar hücre duvarında kitini boyayan floresan boya?” Kalkoflor beyazı
“DNA’ya bağlanarak tüm bakterileri boyayan floresan boya?” Akridin oranj