Psödohiponatremi (Yalancı Hiponatremi)
Tanım
- Serum osmolalitesi normal veya yüksek, ancak ölçülen Na⁺ düzeyi düşük olduğunda ortaya çıkan durumdur.
- Bu tabloda gerçek su/sodyum dengesizliği yoktur → beyin ödemi, hiponatreminin semptomları görülmez.
Fizyopatolojiye Göre 2 Ana Mekanizma
1-Hiperosmolar Psödohiponatremi
- Gerçek serum osmolalitesi artmıştır.
- Hiperozmolar madde (örneğin glukoz veya mannitol) ekstrasellüler sıvı (ESS) osmolalitesini artırır →
hücre içinden ESS’ye su geçer → Na⁺ seyrelir (dilüsyonel azalma). - Ancak hücre içine su geçişi olmadığından beyin ödemi gelişmez.
Nedenler:
| Neden | Mekanizma |
|---|---|
| Hiperglisemi | Glukoz ↑ → su hücre dışına → Na⁺ seyrelir |
| Mannitol infüzyonu | Plazma osmolaritesi ↑ → dilüsyonel etki |
Not:
- Bu durumda plazma osmolalitesi yüksek bulunur.
- Gerçek hiponatremi değildir.
Korrige Sodyum Formülü (hiperglisemide):
Her 100 mg/dL glukoz artışı için → Na⁺ 1.6 mEq/L düşük ölçülür.
2- İzo-osmolar (Normo-osmolar) Psödohiponatremi
- Serum osmolalitesi normal, ancak Na⁺ ölçümü hatalı çıkar.
- Bu, laboratuvar analizinde plazma su yüzdesinin azaldığı durumlarda olur.
(Yani serumun büyük kısmı lipit veya proteinle doludur.)
Nedenler:
| Neden | Mekanizma |
|---|---|
| Hiperlipidemi (şilomikron, trigliserid ↑) | Na⁺ ölçümü “plazma su” değil, “total hacim” üzerinden yapıldığı için düşük çıkar |
| Hiperproteinemi (ör. multipl miyelom) | Aynı şekilde “sıvı kısmı” azaldığı için Na⁺ olduğundan düşük görünür |
Gerçek osmolalite normaldir ve klinikte hiponatremi bulgusu yoktur.
Özet Karşılaştırma Tablosu
| Tür | Serum Osmolalitesi | Neden | Klinik Özellik |
|---|---|---|---|
| Hiperosmolar Psödohiponatremi | ↑ Artmış | Hiperglisemi, Mannitol | Hücre içinden su çıkışı → dilüsyon; beyin ödemi yok |
| Normo-osmolar Psödohiponatremi | Normal | Hiperlipidemi, Hiperproteinemi | Ölçüm hatası; gerçek Na normal |
| Gerçek Hiponatremi | ↓ Düşük | Su fazlalığı / sodyum kaybı | Beyin ödemi, nörolojik semptomlar olabilir |
Klinik Ayırıcı Nokta
- Gerçek hiponatremi: Düşük osmolalite + nörolojik semptomlar.
- Psödohiponatremi: Osmolalite normal/yüksek + semptomsuz + beyin ödemi yok.