Actinomyces (Aktinomises) türlerinin yol açtığı aktinomikoz enfeksiyonu

ACTINOMYCES (Aktinomises)

Gram pozitif, filamentöz, mutlak anaerop bakterilerdir.
Mantar değildirler, ancak mikroskopta filamentöz görünümleri nedeniyle mantarlara benzerler.

Temel Özellikler

ÖzellikAçıklama
Gram boyasıGram pozitif, dallanan filamentöz yapı
AsidorezistansNegatif (Nokardiyalardan farkı budur)
ÜremeKültürde yavaş ürerler, genellikle anaerobik ortam isterler
Doğal yerleşimAğız, gastrointestinal sistem ve genital sistem florasında normal flora bakterisi olarak bulunur
Enfeksiyon tipiEndojen (kişiden kişiye bulaşmaz)
Tetikleyici faktörMukozal bariyerin bozulması (örneğin dental işlem, travma, cerrahi)
Klinik seyirKronik, sinsi, ağrısız, fistül ve abse formasyonu ile karakterize
Patognomonik bulguSarı renkli sülfür granülleri (“kükürt tanecikleri”)

🔬 Klinik Formları

Klinik TipÖzellikler
1- Servikofasiyal tip (En sık %50)“Lumpy jaw” olarak bilinir. Ağız hijyeni kötü olanlarda veya diş çekimi / travma sonrası gelişir. Mandibula çevresinde sert, ağrısız şişlik, fistül gelişimi tipiktir.
2- Torasik tip (%20)Akciğere aspirasyon yoluyla yayılır. Kronik akciğer apseleri, plevral fistüller oluşur.
3- Abdominal tip (%20)Genellikle barsak perforasyonu veya apendektomi sonrası. Çekum sık tutulur.
4- Pelvik tipÖzellikle RİA (spiral) kullanan kadınlarda görülür. Uzun süreli kullanım riski artırır.
5- MSS tipiGenellikle hematolojik yayılımla gelişir. Tek beyin absesi şeklindedir. Nadir ama ciddi.

Tanı

YöntemAçıklama
Direkt mikroskopiGram pozitif, dallanan filamentöz bakteriler
Doku örneğiSülfür granülleri (makroskopik olarak sarı)
KültürZor (yavaş üreme ve florada bulunma nedeniyle), bu yüzden tanıda sınırlı değere sahip
Ayırıcı tanıNokardiya (kısmi asidorezistan, aerobik)

Tedavi

YaklaşımAçıklama
AntibiyotikPenisilin G veya amino-penisilinler (ampisilin, amoksisilin), 6–12 ay süreyle
AlternatiflerDoksisiklin, eritromisin
CerrahiFistül/abse varsa cerrahi debridman gerekebilir
PrognozUzun süreli tedaviye iyi yanıt verir; tekrarlama nadirdir

Püf Noktaları

  • Gram pozitif + anaerop + sülfür granülleri → Actinomyces israelii
  • RİA ilişkili pelvik enfeksiyon → Actinomyces
  • Nokardiyadan farkı: Actinomyces anaerop ve asidorezistans negatif; Nocardia aerop ve kısmen asidorezistans pozitif.
  • Kültürde üreme zordur, tanı için sülfür granülü gösterilmesi gerekir