- Tanım:
Anüsün epidermoid karsinomları; skuamöz hücreli karsinom, kloajenik (cloacogenic) karsinom, transizyonel karsinom ve bazaloid karsinomları kapsar. - Klinik Davranış:
Bu tümörlerin klinik seyirleri ve davranışları benzerdir. Genellikle yavaş büyüyen tümörlerdir. - Klinik Bulgular:
- Anal veya perianal bölgede kitle şeklinde belirti verir.
- Ağrı ve kanama sık görülen semptomlardır.
Klinik Notlar
| Özellik | Açıklama |
|---|---|
| Köken | Genellikle dentat çizgi çevresinden (anal kanal) gelişir. |
| Histoloji | Çoğunlukla keratinize skuamöz hücreli veya bazaloid tiptedir. |
| Risk Faktörleri | HPV enfeksiyonu (özellikle tip 16, 18), anal seks, immünsupresyon, kronik inflamasyon (fistül, fissür). |
| Lenfatik Yayılım | Alt anal kanal tümörleri → inguinal nodlara; üst kanal tümörleri → pelvik nodlara. |
| Tedavi Temeli | Cerrahiye ek olarak kemoradyoterapi (Nigro protokolü: 5-FU + mitomisin C). |
| Prognoz | Erken evrede iyidir; lenf nodu tutulumu kötü prognostiktir. |
Anüsün Epidermoid (Skuamöz Hücreli) Karsinomları
Tanım ve Genel Bilgi
- “Epidermoid karsinom” terimi anal kanalın skuamöz diferansiyasyon gösteren malign tümörlerini kapsar.
- İçinde şu alt tipler yer alır:
- Klasik skuamöz hücreli karsinom (keratinize)
- Kloajenik (cloacogenic) karsinom
- Transizyonel karsinom
- Bazaloid karsinom
- Klinik seyir ve davranışları benzerdir, bu nedenle genellikle aynı başlık altında değerlendirilir.
Epidemiyoloji
| Özellik | Açıklama |
|---|---|
| Sıklık | Anal bölge malignitelerinin %80’inden fazlası epidermoid tiptir |
| Cinsiyet | Kadınlarda hafif daha sık |
| Yaş | 50–70 yaş aralığında pik yapar |
| Risk Faktörleri | HPV (özellikle tip 16, 18, 31, 33), anal seks, HIV enfeksiyonu, immünsupresyon (transplant, AIDS), kronik anal fissür/fistül, sigara, anal siğiller (kondiloma aküminata) |
Patogenez ve Patoloji
- HPV enfeksiyonu → E6 ve E7 onkoproteinleri aracılığıyla p53 ve Rb inaktivasyonu → skuamöz hücreli displazi → karsinom gelişimi.
- Kloajenik karsinom dentat çizgi üzerindeki geçiş epiteli kaynaklıdır.
- Tümör genellikle yavaş büyür, ancak ileri evrede çevre yapılara (sfinkter, vajina, prostat) invazyon gösterebilir.
- Mikroskopik olarak keratinizasyon ve intercellular bridgeler izlenir; bazaloid tipte bu özellikler belirgin değildir.
Klinik Bulgular
| Belirti / Bulgular | Açıklama |
|---|---|
| Kitle / dolgunluk hissi | En sık bulgu; anal veya perianal bölgede palpabl lezyon |
| Ağrı | Sfinkter tutulumu ile artar |
| Kanama | Genellikle taze kırmızı renkli |
| Akıntı / ülserasyon | Yüzeyel tümörlerde |
| Kaşıntı / irritasyon | Sık görülebilir |
| Lenfadenopati | İnguinal veya pelvik lenf nodu tutulumu olabilir |
Lenfatik Yayılım
| Tümörün Yeri | Yayılım Yönü |
|---|---|
| Alt anal kanal (dentat çizgi altı) | İnguinal lenf nodları |
| Üst anal kanal (dentat çizgi üstü) | Pelvik (internal iliak, obturator) nodlar |
Tanı ve Görüntüleme
| Yöntem | Amaç |
|---|---|
| Rektal tuşe | Kitle, sertlik, ülser varlığı |
| Anoskopi / endoskopik biyopsi | Kesin tanı (histopatolojik) |
| EUS (Endoskopik USG) | Derinlik invazyonu ve lenf nodu evrelemesi |
| BT / MR pelvis | Lokal yayılım ve nodal metastaz değerlendirmesi |
| PET-CT | Uzak metastaz ve tedavi yanıtının takibi |
Tedavi
| Evre | Tedavi Yaklaşımı |
|---|---|
| Evre I–III (lokal ileri olmayan) | Kemoradyoterapi (Nigro protokolü) → 5-FU + Mitomisin-C + RT |
| Evre IV veya rezidüel / nüks | Salvage cerrahi (Abdominoperineal rezeksiyon) |
| Küçük (<2 cm) iyi diferansiye, yüzeyel lezyonlar | Lokal eksizyon (seçilmiş olgular) |
| Lenf nodu metastazı | RT alanına dâhil edilir, gerektiğinde cerrahi diseksiyon |
Prognoz
- 5 yıllık sağkalım:
- Evre I–II: %70–80
- Evre III: %50 civarı
- Kötü prognoz göstergeleri:
- Lenf nodu tutulumu
- Tümör >5 cm
- HPV-negatif tip
- İmmünsupresyon
Özet Bilgiler –Püf Noktaları
| Hatırlanması Gereken | Açıklama |
|---|---|
| En sık anal kanal malignitesi | Epidermoid (skuamöz hücreli) karsinom |
| En önemli etyolojik ajan | HPV (tip 16 ve 18) |
| En sık bulgu | Anal/perianal kitle |
| En etkili tedavi | Nigro protokolü (kemoradyoterapi) |
| Nüks / rezidüel hastalıkta tedavi | Abdominoperineal rezeksiyon |
| Nodal yayılım paterni | Alt kanal → inguinal; üst kanal → pelvik |