GİRİŞ – DENİZ ÜSSÜ TIBBİ GÖREV TANIMI
Amaç: Deniz kuvvetlerinin kara konuşlu unsurlarında (üs, tersane, liman) savaş durumunda personel ve sivil personelin
➡ hızlı triyajı,
➡ yaralıların sınıflandırılması ve
➡ cerrahi/sıhhi tahliyesinin yönetimidir.
Temel Hedefler:
- Hayat kurtarmak (Airway–Breathing–Circulation öncelikli)
- Gücü geri döndürmek (return-to-duty)
- Kayıpları azaltmak (preventable death reduction)
- Üs savunması içinde medikal dayanıklılık ve self-sustainment sağlamak.
DENİZ ÜSSÜ SAĞLIK YAPILANMASI
| Kademeler | Rol | Yetkinlik |
| Role 1 – Üs içi Acil Bakım Ünitesi | Triyaj, ilk yardım, ABC stabilizasyon, minimal cerrahi girişimler | Saha hekimi, sağlık astsubayı, paramedik |
| Role 2 – Üs Saha Cerrahi Ünitesi (Field Surgical Element) | Damage Control Surgery, resüsitasyon, kan temini, KBRN dekontaminasyon hattı | Cerrah + anestezist + hemşire + laboratuvar teknisyeni |
| Role 3 – Bölgesel Deniz Hastanesi | Definitif cerrahi onarım, yoğun bakım, rehabilitasyon, kan bankası | Multidisipliner uzman ekip |
| Role 4 – Ulusal Askerî Hastane / Eğitim Araştırma | Uzun dönem bakım ve rekonstrüksiyon | Tüm branş uzmanları, rehabilitasyon ekibi |
TAKTİK ALAN VE ALAN YAPILANMASI
Casualty Flow (Yaralı Akışı):
➡ Patlama / saldırı alanı (Hot Zone)
➡ Casualty Collection Point (CCP)
➡ Role 1 Triage & Stabilizasyon
➡ Role 2 Cerrahi / Dekontam
➡ Role 3 (Deniz Hastanesi veya mobil cerrahi üs)
➡ Role 4 (Definitive care)
Üs içi alan organizasyonu:
- Triage alanı: Renk kodlu (kırmızı–sarı–yeşil–siyah) şeritler
- Dekontaminasyon hattı: KBRN riski için
- Cerrahi çadır/ünite: DCS uygulanabilir alan
- Post-op bakım / ICU konteyneri
- Evakuasyon rampası / helipad / iskele hattı
- Kan merkezi / farmasötik depo / oksijen istasyonu
TRIYAJ SİSTEMİ (NAVAL BASE ADAPTASYONU)
| Kategori | Renk | Örnek | Eylem |
| Immediate (Kırmızı) | Hayati tehlike, hızlı müdahale ile kurtarılabilir (ör. masif hemotoraks, iç kanama) | DCS veya acil medevac | |
| Delayed (Sarı) | Hayati değil ama cerrahi gerektirir (ör. açık kırık, batın travması stabil) | İkinci öncelik cerrahi | |
| Minimal (Yeşil) | Basit yara, hafif yanık, psikolojik stres | Outpatient / geri hizmet | |
| Expectant (Siyah) | Resüsitasyonla kurtarılamaz (çoklu organ hasarı, ağır kafa travması) | Comfort care, kaynak koruma |
HASAR KONTROL CERRAHİSİ (DCS) — ÜS UYGULAMASI
Evreler:
1️⃣ Acil Cerrahi (Evre I):
Kanama + kontaminasyon kontrolü (packing, temporary closure)
2️⃣ Reanimasyon (Evre II):
Hipotermi, asidoz, koagülopati düzeltilmesi (warm blood, TXA, Ca, fibrinojen)
3️⃣ Definitif Onarım (Evre III):
Hasta stabil → definitive surgery
Üs Cerrahi Özellikleri:
- 1 ameliyat masası / 2 cerrah
- Portable ventilatör
- Kan bankası mini birimi
- Negatif basınçlı dekontam odası (kimyasal/radyolojik olay için)
KBRN ORTAMINDA ÜS TIBBİ PROTOKOLÜ
Bölgeler:
- Hot Zone: Kontaminasyon alanı, yalnız kurtarma.
- Warm Zone: Dekontaminasyon hattı, triage burada başlar.
- Cold Zone: Temiz tedavi ve cerrahi alan.
PPE Seviye Seçimi:
| Seviye | Kullanım | Koruma |
| A | Bilinmeyen ajan, yoğun buhar/gaz | Tam kapsayıcı + SCBA |
| B | Sıvı kimyasal, aerosol riski | Sıvı geçirmez + SCBA |
| C | Bilinen ajan, düşük buhar basıncı | Sıçrama önleyici + tam yüz respiratör |
| D | Dekontaminasyon sonrası | Cerrahi önlük, maske, eldiven |
Dekontaminasyon:
1️⃣ Giysi çıkar – %90 kontaminasyon gider
2️⃣ Kuru ped (RSDL™)
3️⃣ Ilık su + sabun top-to-toe (15 dk)
4️⃣ Göz irrigasyonu
5️⃣ Temiz giysi, transfer Cold Zone
Antidotlar:
- Sinir ajanı → Atropin + Pralidoksim
- Siyanür → Hidroksikobalamin
- Radyolojik → KI / Prusya mavisi / DTPA
- Mustard → Erken yıkama, topikal antibiyotik
LOJİSTİK VE TEDARİK YÖNETİMİ
Tıbbi ikmal sistemi (MEDLOG):
- Tıbbi stok: minimum 15 günlük savaş stoku
- Kan temini: donör havuzu + O(-) acil torbalar
- Soğuk zincir: 4–8°C taşınabilir mini soğutucular
- Atık yönetimi: biyolojik + radyolojik atık konteynerleri
- Yedek enerji: jeneratör, UPS destekli ventilasyon sistemleri
SAĞLIK GÜVENLİĞİ & ÜS KORUNMASI
- Tıbbi personel korunması: PPE, barınak, nöbet sistemi
- Biosecurity: patojen kontrolü, su arıtımı, gıda güvenliği
- Tıbbi istihbarat: salgın, ajan, çevresel tehdit izleme
- İzolasyon odaları: bulaşıcı vakalar için negatif basınçlı konteynerler
MEDEVAC & TRANSFER SİSTEMİ
- Üs içi taşıma: sedye hattı, zırhlı ambulans, konteyner içi ICU
- Hava tahliyesi: helipad veya yakın pist, en fazla 1 saat mesafede olmalı
- Deniz tahliyesi: kıyıdan RHIB / amfibi transfer
- Sıralama: Role 1–2 → Role 3 (Deniz Hastanesi) → Role 4 (Milli Merkez)
ÖZEL DURUMLAR
- Toplu Patlama (MASCAL):
CCP → 3 hatlı triage sistemi; Kırmızı (1. masa), Sarı (2. masa), Yeşil (ayakta) - Yangın ve Duman İnhalasyonu:
Hızlı airway management, %100 O₂, bronkodilatör, intubasyon eşiği düşük - Psikolojik savaş stresi:
Akut stres reaksiyonu, moral çadırları, PFA (psychological first aid)
EĞİTİM VE HAZIRLIK MODÜLLERİ
| Eğitim | Süre | İçerik |
| Combat Medical First Responder | 3 gün | MARCH, triage, tourniquet, airway |
| Naval DCS Kursu | 5 gün | Damage control laparotomi, packing, şant |
| KBRN Dekontaminasyon Eğitimi | 3 gün | PPE giyme/çıkarma, dekontam hattı, antidot |
| MASCAL Tatbikatı | 1 gün | Çoklu yaralı akışı, triyaj disiplini |
| Medevac & Telemedicine Uygulaması | 2 gün | Hava/deniz transfer koordinasyonu |
HIZLI KONTROL LİSTESİ — “ÜS KODU: DELTA”
☑ Triyaj sistemi aktif mi?
☑ Dekontam hattı kuruldu mu?
☑ Kan/IV/antidot stoğu yeterli mi?
☑ DCS takımı hazır mı (cerrah + anestezi + hemşire)?
☑ Atık hattı izole edildi mi?
☑ MedEvac hattı çalışıyor mu (radyo frekans + koordinasyon)?
☑ Komuta zinciri tıbbi brifingi aldı mı?
SONUÇ
Deniz üssü savaş tıbbı; sahra cerrahisi + KBRN savunma + tıbbi lojistik + medevac sisteminin birleştiği bir disiplinidir. Amaç yalnızca “yaralıyı tedavi etmek” değil, operasyonel sürekliliği korumaktır.
“A strong navy fights with ships; a resilient navy fights with medics.”