| Özellik | E. granulosus (Kistik ekinokokkozis – Hidatik kist) | E. multilocularis (Alveolar ekinokokkozis) |
|---|---|---|
| Evreleme Sistemi | WHO-CE sınıflaması (CE1–CE5) | PNM sınıflaması (TNM benzeri) |
| Temel Ölçüt | Kistin canlılık ve yapısı | Lezyonun yayılımı ve metastazı |
| CE1 | Basit, uniloküler, canlı kist | — |
| CE2 | Multiveziküler, kız kistli, canlı | — |
| CE3a | Geçiş dönemi, “Water-lily sign” | — |
| CE3b | Kompleks, kız kistli, kısmen canlı | — |
| CE4 | Dejeneratif, ölü kist | — |
| CE5 | Kalsifiye, iyileşmiş kist | — |
| P1 | — | Tek segment, sınırlı |
| P2 | — | Bir lobda, çok segment |
| P3 | — | İki lob tutulumu |
| P4 | — | Karaciğerin çoğunu tutmuş |
| N0 / N1 | — | Komşu organ/vasküler invazyon yok / var |
| M0 / M1 | — | Metastaz yok / var (akciğer, beyin vb.) |
| Klinik Seyir | Genelde iyi huylu, yavaş büyüyen kistik lezyon | Malignite gibi infiltratif, kötü prognoz |
| Tedavi | CE1–CE3a → PAIR/medikal CE2–CE3b → Cerrahi CE4–CE5 → Takip | Erken evre (P1–P2) → Cerrahi İleri evre (P3–P4, N1, M1) → Uzun süreli albendazol ± transplantasyon |
Özet
- E. granulosus (kistik ekinokokkozis) → WHO-CE sınıflaması, kistin canlılığına göre tedavi seçilir.
- E. multilocularis (alveolar ekinokokkozis) → PNM sınıflaması, invazyon/metastaza göre tedavi planlanır.
- Granulosus = kistik, iyi huylu → tedavi sonrası iyileşebilir.
- Multilocularis = infiltratif, malignite benzeri → prognozu çok kötü, çoğu zaman ömür boyu albendazol gerekir.
Tedavi Yaklaşımları: Kistik vs Alveolar Ekinokokkozis
| Özellik | E. granulosus (Kistik Ekinokokkozis – Hidatik Kist) | E. multilocularis (Alveolar Ekinokokkozis) |
|---|---|---|
| Medikal Tedavi | – Albendazol / Mebendazol – Tek başına küçük (CE1, CE3a) kistlerde kullanılabilir – Cerrahi/PAIR öncesi–sonrası verilir | – Uzun süreli Albendazol (10–15 mg/kg/gün) – Çoğu hastada ömür boyu kullanılır – Tek başına tam iyileştirici değildir, progresyonu yavaşlatır |
| Perkütan Tedavi (PAIR) | – CE1 ve CE3a kistlerde uygulanır – Puncture–Aspiration–Injection–Reaspiration | Kullanılmaz (kist yapısı alveoler/infiltratif, aspirasyon mümkün değil) |
| Cerrahi Tedavi | – CE2, CE3b, komplike kistler – Radikal (perikistektomi, hepatektomi) veya konservatif (kistotomi + kapitonaj/omentoplasti) | – Erken evrede (P1–P2) radikal rezeksiyon tek küratif seçenek – Çoğu olguda tanı geç → cerrahi mümkün olmaz |
| Transplantasyon | Genellikle gerekmez (nadir, yaygın karaciğer tutulumunda) | İleri evrede (P3–P4, N1, M1) → karaciğer transplantasyonu düşünülebilir (yaşam kurtarıcı) |
| Prognoz | İyi → uygun tedavi ile tam iyileşme mümkün | Çok kötü → tedavisiz mortalite %90+, tedavi ile ancak kontrol altına alınabilir |
| Not | Paraziter kist hastalığı gibi davranır | Malignite gibi infiltratif davranır |
Klinik Özet
- Kistik (E. granulosus) → Daha sık, daha iyi huylu; medikal + PAIR + cerrahi seçenekleri mevcut; prognoz genellikle iyi.
- Alveolar (E. multilocularis) → Daha nadir ama çok kötü seyirli; tek küratif tedavi erken evre cerrahi; çoğu olguda uzun süreli albendazol ve bazen karaciğer transplantasyonu gerekir.