GEP-NET (Gastroenteropankreatik Nöroendokrin Tümörler)

Tanım

• Nöroendokrin hücrelerden köken alan tümörlerdir.
• Sindirim sistemi (mide, ince barsak, kolon-rektum) ve pankreasta yerleşirler.
• Fonksiyonel (hormon salgılayan, semptomatik) veya non-fonksiyonel (sessiz, tesadüfen saptanan) olabilirler.

Sınıflama

WHO 2019 GEP-NET sınıflaması:

• NET (Nöroendokrin tümör) → iyi diferansiye
  • G1: Ki-67 <%3, mitoz <2/10 HPF
  • G2: Ki-67 %3–20, mitoz 2–20/10 HPF
  • G3: Ki-67 >20 ama hala iyi diferansiye
• NEC (Nöroendokrin karsinom) → kötü diferansiye
  • Küçük hücreli
  • Büyük hücreli
• Mixt Nöroendokrin-Non-Nöroendokrin Neoplazm (MiNEN)

Klinik Alt Gruplar

1-Pankreatik NET’ler (Fonksiyonel olanları önemli):

• İnsülinoma → hipoglisemi
• Gastrinoma (Zollinger–Ellison sendromu) → refrakter peptik ülser, diyare
• Glukagonoma → nekrolitik migratuar eritem, diyabet, kilo kaybı
• VIPoma → sulu diyare, hipokalemi, aklorhidri (WDHA sendromu)
• Somatostatinoma → diyabet, safra taşı, steatore

2-Mid-intestinal NET (ileum, apendiks)

• Karcinoid sendrom → flushing, diyare, bronkospazm, triküspit yetersizliği (hep metastaz varsa belirgin)

3-Mide, kolon, rektum NET’leri

• Çoğu non-fonksiyonel, endoskopi sırasında tesadüfen bulunur.

Tanı

• Biyokimyasal:
  • Kromogranin A (en sık kullanılan marker)
  • Spesifik hormonlar (insülin, gastrin, VIP, glukagon)
  • 5-HIAA (idrar) → karcinoid sendrom
• Görüntüleme:
  • BT, MRI
  • Ga-68 DOTATATE PET/CT (somatostatin reseptör görüntülemesi → en duyarlı yöntem)
• Histopatoloji:
  • İmmünohistokimya: Chromogranin A, Synaptophysin, Ki-67

Tedavi

• Cerrahi: küratif tek yöntem (lokalize olgularda).
• Somatostatin analogları (Octreotid, Lanreotid): semptom kontrolü + antiproliferatif etki.
• Everolimus, Sunitinib: ilerlemiş pankreatik NET’lerde.
• Peptid Reseptör Radyoizotop Tedavisi (PRRT) → Lu-177 DOTATATE.
• Kemoterapi (özellikle G3 NEC): platinyum + etoposid.

Özet:

• GEP-NET’ler, sindirim sistemi ve pankreas kaynaklı nöroendokrin tümörlerdir.
• Fonksiyonel olanları tipik sendromlarla bulgu verir (insülinoma, gastrinoma vb.).
• Tanıda kromogranin A, 5-HIAA, Ga-68 PET çok önemlidir.
• Tedavide cerrahi + somatostatin analogları + hedefe yönelik tedavi + PRRT kullanılır.