Splenektomi Sonrası Aşılar ve Zamanlama
| Durum | Aşılar | Zamanlama | Notlar |
|---|---|---|---|
| Planlı (elektif) splenektomi | Pneumokok, Meningokok, Hib | Operasyon öncesi 2 hafta | Optimal bağışıklık yanıtı için operasyon öncesi yapılır |
| Acil splenektomi | Pneumokok, Meningokok, Hib | Operasyondan 2 hafta sonra | Cerrahi sonrası immün yanıtın yeterli olması için beklenir; akut dönemde inflamasyon ve immün baskı yanıtı vardır |
| Diğer ek aşılar | Influenza, Hepatit B (risk grubuna göre) | Standart takvim | Ek koruma için önerilir |
Kısa ipucu
- Elektif: Önden aşı → opsiyonel 2 hafta beklemeden bağışıklık oluşturulur
- Acil: Operasyon sonrası → 2 hafta bekle, immün yanıt daha güçlü olur
| Durum | Önerilen Aşılar | Zamanlama | Klinik Notlar / İpucu |
|---|---|---|---|
| Elektif (planlı) splenektomi | Pneumokok (PCV13 → PPSV23), Meningokok (ACWY ve B), Hib | Operasyon öncesi 2 hafta | Optimal bağışıklık için cerrahi öncesi uygulanır |
| Acil splenektomi | Pneumokok (PCV13 → PPSV23), Meningokok (ACWY ve B), Hib | Operasyondan 2 hafta sonra | Akut inflamasyon ve immün baskı nedeniyle yanıt daha güvenli şekilde oluşur |
| Ek koruma | İnfluenza, Hepatit B (risk grubuna göre) | Standart takvim | İmmün yetmezliği ve ek riskler için eklenir |
| Pratik ipucu | ACWY ve B meningokok ayrı ayrı uygulanır | TUS ezber kuralı: “Elektif → önce, Acil → 2 hafta sonra” |
- “Elektif önce, acil bekle 2” → Elektrik (önce), Acil (2 hafta sonrası)
Acil Splenektomi Sonrası Aşılama
Acil splenektomi (travma gibi nedenlerle yapılan) durumunda, aşılamanın ameliyattan 2 hafta sonra yapılması önerilir. Bu yaklaşımın birkaç nedeni vardır:
- Bağışıklık Yanıtının Oluşması: Ameliyat sonrası dönem, hastanın vücudunun stres altında olduğu bir zamandır. Bağışıklık sistemi bu süreçte tam olarak etkin çalışmayabilir. Ameliyattan sonraki ilk 2 hafta, vücudun toparlanması ve aşının bağışıklık yanıtı oluşturabilmesi için yeterli bir süre sağlar.
- Aşı Zamanlaması: Acil olmayan (elektif) splenektomi durumlarında aşılamanın genellikle ameliyattan 2 hafta önce yapılması tercih edilir. Bu, dalağın işlevi durmadan önce bağışıklık yanıtının oluşması için yeterli zaman tanır. Ancak, acil durumlarda bu mümkün olmadığından, ameliyat sonrası en kısa sürede, ancak vücudun toparlanmasına izin verecek bir zamanda aşılama yapılır.
Aşılanması Gereken Bakteriler
Splenektomi sonrası aşılanması gereken başlıca kapsüllü bakteriler şunlardır:
- Streptococcus pneumoniae (Pnömokok): En sık görülen post-splenektomi enfeksiyonu etkenidir. Pnömokok aşısı, enfeksiyon riskini önemli ölçüde azaltır.
- Neisseria meningitidis (Menengokok): Menenjit ve sepsis gibi ciddi hastalıklara yol açabilir. Aşı ile korunma sağlanmalıdır.
- Haemophilus influenzae tip b (Hib): Özellikle çocuklarda ciddi enfeksiyonlara neden olabilir. Hib aşısı önerilir.
Bu bakterilere ek olarak, yıllık grip (influenza) aşısı da önerilir çünkü viral enfeksiyonlar, ikincil bakteriyel enfeksiyonlara zemin hazırlayabilir. Bu aşılar, hastanın hayat boyu enfeksiyon riskini azaltmaya yardımcı olmak için kritik öneme sahiptir.