Tanım ve Epidemiyoloji
- Kaynak: Bronş epitelindeki yassı epitel hücreleri.
- Görülme sıklığı: KHDAK olgularının yaklaşık %25–30’u.
- Risk faktörleri:
- Sigara (en önemli)
- Erkek cinsiyet (eskiden çok daha baskındı; kadınlarda sigara artışıyla oran yükseldi)
- Mesleki maruziyetler (asbest, krom, nikel vb.)
Patoloji ve Moleküler Özellikler
| Özellik | Açıklama |
|---|---|
| Histoloji | Keratinizasyon (keratin incileri) ve intersellüler köprüler ile tanınır. |
| İmmünohistokimya | p40 (+), p63 (+), CK5/6 (+), genellikle TTF-1 (-). |
| Moleküler | EGFR mutasyonu ve ALK yeniden düzenlenmesi nadir; FGFR1 amplifikasyonu, PIK3CA mutasyonu görülebilir. |
| Yerleşim | Çoğunlukla santral (hiler) yerleşim. |
| Büyüme paterni | Endobronşiyal kitle + obstrüktif pnömoni/atelektazi. |
Klinik Bulgular
- Yerleşime bağlı semptomlar:
- Öksürük
- Hemoptizi
- Tekrarlayan pnömoni (obstrüksiyon sonrası)
- Paraneoplastik sendromlar:
- PTHrP salgılanması → Hiperkalsemi (en sık paraneoplastik bulgu)
- Diğerleri nadir
Radyoloji
- BT/MRG: Santral kitle, bronş obstrüksiyonu, lenf nodu tutulumu.
- PET-CT: Evreleme ve uzak metastaz taraması.
- Ayırıcı tanı: Küçük hücreli akciğer kanseri (merkezi yerleşim ama farklı histoloji), enfeksiyon, granülomatöz hastalıklar.
Tedavi
| Evre | Tedavi |
|---|---|
| Erken (I–II) | Cerrahi (lobektomi + lenf nodu diseksiyonu) ± adjuvan kemoterapi |
| Lokal ileri (III) | Kemoradyoterapi |
| Metastatik (IV) | Sistemik tedavi (kemoterapi ± immünoterapi) |
- Hedefe yönelik tedavi sınırlı; immünoterapi (PD-1/PD-L1 inhibitörleri) özellikle PD-L1 yüksek ekspresyonlu olgularda kullanılabilir.
Vaka Örneği
Soru:
65 yaşında, uzun yıllar sigara içmiş erkek hasta; son aylarda öksürük, kilo kaybı ve sağ göğüs ağrısı mevcut. BT’de sağ ana bronşu tıkayan santral kitle görülüyor. Biyopsi: keratin incileri ve intersellüler köprüler. Serum kalsiyumu 13 mg/dL.
Bu hastada en olası tanı ve hiperkalsemi mekanizması nedir?
Cevap:
- Tanı: Skuamöz hücreli akciğer kanseri
- Hiperkalsemi nedeni: PTHrP salgılanmasına bağlı humoral hiperkalsemi (paraneoplastik sendrom).
Ayırıcı Tanı Tablosu (KHDAK alt tipleri)
| Özellik | Skuamöz Hücreli | Adenokarsinom | Büyük Hücreli |
|---|---|---|---|
| Yerleşim | Santral | Periferik | Periferik/Santral |
| Sigara ilişkisi | Çok güçlü | Orta | Güçlü |
| Histoloji | Keratin incileri, köprüler | Bez yapıları, mukus | Pleomorfik dev hücreler |
| İmmün belirteç | p40(+), p63(+) | TTF-1(+), Napsin A(+) | Çeşitli |
| Moleküler hedef | FGFR1 ampl. | EGFR, ALK, ROS1 | Az |
Vaka Örneği
58 yaşında erkek hasta, 40 paket-yıl sigara öyküsü var. Son 2 aydır öksürük, hemoptizi ve kilo kaybı mevcut. Fizik muayenede sağ hiler bölgede ral duyuluyor. BT’de sağ ana bronş düzeyinde endobronşial kitle izlendi. Kan testlerinde kalsiyum: 13,2 mg/dL. Bronkoskopi ile alınan biyopsi: keratinizasyon + interselüler köprü.
Bu hastada en olası tanı nedir?
- A) Adenokarsinom
- B) Skuamöz hücreli karsinom
- C) Küçük hücreli karsinom
- D) Büyük hücreli karsinom
Açıklama:
- Santral kitle + sigara öyküsü + keratinizasyon + hiperkalsemi (PTHrP) → Skuamöz hücreli.
58 yaşında erkek hasta, 40 paket-yıl sigara öyküsü var. Son 2 aydır öksürük, hemoptizi, kilo kaybı ve sağ omuzda ağrı mevcut. Fizik muayenede sağ gözde pitozis, miyozis, anhidroz saptanıyor.
BT’de sağ üst lobta hiler kitle ve T1 sinir kökü invazyonu izleniyor.
Bronkoskopi biyopsisinde keratin incileri ve interselüler köprüler görülüyor.Soru: Bu hastada en olası tanı ve ilişkili paraneoplastik sendrom nedir?
Cevap:
- Tanı → Skuamöz hücreli akciğer kanseri (Pancoast tümörü ile Horner sendromu)
- Paraneoplastik → PTHrP’ye bağlı hiperkalsemi