Unutkanlık, düşme atakları, küçük adımlarla yavaş yürüme, hareketlerde yavaşlama, ellerde titreme ve hayal görme yakınmaları ile getirilen hastada aşağıdakilerden hangisi öncelikle düşünülmelidir ?
A) Binsvvanger hastalığı
B) Frontotemporal demans
C) Alzheimer hastalığı
D) Lewy-body demans
E) Vasküler demans
Verilen semptomlar, özellikle unutkanlık, düşme atakları, küçük adımlarla yavaş yürüme, hareketlerde yavaşlama, ellerde titreme ve hayal görme (halüsinasyonlar) ile getirilen hastada öncelikle D) Lewy Vücutlu Demans (Lewy Body Demans – LBD) düşünülmelidir.
Lewy Vücutlu Demans (LBD)
Lewy Vücutlu Demans, Alzheimer hastalığından sonra en sık görülen ikinci nörodejeneratif demans türüdür. Beyindeki nöronların içinde, Lewy cisimcikleri adı verilen anormal protein birikintilerinin (alfa-sinüklein proteininden oluşur) varlığı ile karakterizedir. Bu cisimcikler, özellikle hafıza, hareket ve düşünme süreçlerini kontrol eden beyin bölgelerinde bulunur.
LBD’nin Klasik Üçlüsü (Temel Belirtileri):
1-Bilişsel Dalgalanmalar: Hastanın dikkat, uyanıklık ve bilişsel yeteneklerinde gün içinde veya günden güne belirgin dalgalanmalar görülür. Hastalar bir an çok net ve normal görünebilirken, başka bir an kafa karışıklığı yaşayabilir veya boş bakabilirler. “Unutkanlık” bu dalgalanmaların bir parçası olabilir.
2-Parkinsonizm (Hareket Bozuklukları): Parkinson hastalığına benzer motor semptomlar görülür. Bunlar:
Bradikinezi (hareketlerde yavaşlama): Hastanın hareketleri genel olarak yavaşlar.Rijidite (katılık): Kaslarda sertlik.Postüral instabilite (duruş bozukluğu) ve düşme atakları: Denge sorunları nedeniyle sık düşmeler.
Tremor (titreme): Özellikle ellerde istirahat tremoru görülebilir, ancak Parkinson hastalığı kadar belirgin olmayabilir. “Küçük adımlarla yavaş yürüme” ve “hareketlerde yavaşlama” bu kategoriye girer.
3-Tekrarlayan Görsel Halüsinasyonlar (Hayal Görme): Hastalar genellikle canlı, detaylı ve iyi oluşmuş görsel halüsinasyonlar yaşarlar. Bunlar genellikle insanlar veya hayvanlar şeklindedir ve hastalar tarafından gerçek olarak algılanabilir. Bu semptom, LBD için oldukça karakteristiktir.
Diğer Seçenekler Neden Daha Az Olası?
A) Binswanger Hastalığı: Vasküler demansın bir alt tipidir ve beyindeki küçük kan damarlarının hasar görmesiyle ilişkilidir. Esas olarak bilişsel gerileme, yürüme bozuklukları (bazen Parkinsonizm benzeri), idrar inkontinansı ve dalgalı seyir görülebilir. Ancak belirgin görsel halüsinasyonlar bu hastalığın tipik bir özelliği değildir ve hastanın spesifik semptomlarına tam olarak uymayabilir.
B) Frontotemporal Demans (FTD): Genellikle kişilik ve davranış değişiklikleri veya dil bozuklukları ile karakterizedir. Hafıza sorunları erken evrelerde genellikle arka plandadır. Motor semptomlar veya halüsinasyonlar LBD kadar belirgin ve erken başlangıçlı değildir.
C) Alzheimer Hastalığı: En yaygın demans türüdür ve başlangıçta genellikle episodik bellek (yeni bilgileri öğrenme ve hatırlama) kaybı ile karakterizedir. İlerleyen evrelerde dil, görsel-uzaysal beceriler ve yürütücü fonksiyonlar da etkilenir. Ancak Parkinsonizm ve tekrarlayan görsel halüsinasyonlar Alzheimer hastalığının erken ve belirgin özellikleri değildir. Görsel halüsinasyonlar ileri evrelerde nadiren görülebilir, ancak LBD’deki kadar baskın ve organize olmazlar.
E) Vasküler Demans: Beyne kan akışının bozulması sonucu ortaya çıkan bilişsel bozukluktur. Semptomlar genellikle inme sonrası ani başlar veya basamaklı (adım adım kötüleşen) bir seyir izler. Odaklanma, problem çözme ve karar verme gibi yürütücü işlevler daha erken etkilenebilir. Motor semptomlar görülebilir, ancak Parkinsonizm özellikleri ve organize görsel halüsinasyonlar LBD’deki kadar merkezi değildir.
Verilen semptomların kombinasyonu (unutkanlık, hareket bozuklukları, düşme atakları ve özellikle hayal görme), Lewy Vücutlu Demans‘ın karakteristik klinik tablosuna en uygun olanıdır.
Bu klinik tablo Lewy cisimcikli demans (Lewy-body demans) için tipiktir.
Hastanın belirtileri:
Unutkanlık → Demans belirtisi
Düşme atakları, küçük adımlarla yürüme → Parkinsonizm (postural instabilite)
Ellerde titreme, hareketlerde yavaşlama → Ekstrapiramidal bulgular
Hayal görme (vizüel halüsinasyonlar) → Lewy-body demansta sık
Doğru cevap: D) Lewy-body demans
Ayırıcı Tanı Notları:
| Tanı | Ayırıcı Özellik |
| A) Binswanger hastalığı | Subkortikal vasküler demans; yavaş ilerleyen bilişsel bozulma, yürüyüş bozukluğu ve idrar kaçırma |
| B) Frontotemporal demans | Davranış değişiklikleri, apati, disinhibisyon, dil bozuklukları ön planda |
| C) Alzheimer | Bellek kaybı ön planda; parkinsonizm ve halüsinasyonlar tipik değil |
| E) Vasküler demans | İnme öyküsü, basamaklı ilerleme; halüsinasyon ve parkinsonizm daha az |
————–
Bu hastada **unutkanlık, düşme atakları, küçük adımlarla yavaş yürüme (parkinsonizm), hareketlerde yavaşlama, ellerde titreme (tremor) ve özellikle hayal görme (vizüel halüsinasyonlar) gibi semptomların bir arada olması, Lewy cisimcikli demans (Lewy-body demans) için oldukça tipiktir.
Doğru Cevap: D) Lewy-body demans
Ayırıcı Tanı ve Klinik Özellikler:
Lewy-Body Demans (DLB – Dementia with Lewy Bodies)
Temel özellikler: Parkinsonizm (yavaş hareket, rijidite, düşmeler), Vizüel halüsinasyonlar (canlı, detaylı hayal görme), Dalgalı bilişsel bozukluk (dikkat ve uyanıklık değişkenliği), REM uyku davranış bozukluğu (rüyada bağırma, vurma)
Tanı kriterleri: Parkinsonizm + demans + halüsinasyonlar.
Alzheimer Hastalığı (C seçeneği); Ön planda bellek bozukluğu (özellikle yakın bellek)Parkinsonizm veya erken dönemde halüsinasyonlar beklenmez. Lewy-body’den farkı: Daha yavaş ilerler, motor bulgular geç dönemde eklenir.
Parkinson Hastalığı Demansı (PDD) Lewy-body demans ile benzer patolojiye sahiptir. Fark: Önce motor semptomlar (titreme, yavaşlık) çıkar, demans daha sonra gelişir.
Binswanger Hastalığı (A seçeneği)Subkortikal vasküler demans türüdür.HT, diyabet gibi risk faktörleri + beyaz cevher hasarıYürüme bozukluğu, idrar inkontinansı, psikomotor yavaşlama olur. Halüsinasyonlar tipik değildir.
Frontotemporal Demans (B seçeneği); Davranışsal değişiklikler (impulsivite, sosyal uyumsuzluk), Dil bozuklukları (afazi), Motor nöron bulguları (ALS ile birliktelik olabilir). Parkinsonizm veya halüsinasyonlar ön planda değildir.
Vasküler Demans (E seçeneği); İnme öyküsü + basamak tarzında kötüleşme, Fokal nörolojik bulgular (hemiparezi, dizartri), Halüsinasyonlar ve parkinsonizm tipik değildir.
Sonuç:
“Parkinsonizm + demans + vizüel halüsinasyonlar” triadı, Lewy-body demans için oldukça spesifiktir. Bu nedenle doğru cevap D) Lewy-body demans‘tır.
Ek not: Alzheimer hastalığı da demans yapar ancak bu kadar erken dönemde motor bulgular ve halüsinasyonlar beklenmez.