Demodex Akarları
İnsanlarda yaşayan iki ana Demodex akarı türü bulunur:
- Demodex folliculorum: Genellikle kıl foliküllerinde, özellikle kirpiklerde ve yüzdeki küçük kılların dibinde yaşar. Deri hücreleriyle beslenir.
- Demodex brevis: Daha çok yağ (sebaceous) bezlerinin içinde bulunur ve bu bezlerin ürettiği sebumla beslenir.
Bu akarlar, hemen hemen herkesin cildinde bulunur ve çoğu zaman herhangi bir soruna yol açmazlar. Ancak bağışıklık sisteminin zayıflaması, cilt bariyerinin bozulması, bazı cilt rahatsızlıkları veya hormonal değişiklikler gibi durumlarda sayıları anormal derecede artabilir ve demodekoza neden olabilirler.
Belirtileri
Demodekozun belirtileri kişiden kişiye ve akar yoğunluğuna göre değişebilir. Genellikle yüz, göz çevresi, alın, burun ve yanaklarda görülür. En sık karşılaşılan belirtiler şunlardır:
Ciltte kızarıklık ve tahriş: Özellikle yanaklarda ve burun çevresinde belirgin olabilir.
Kaşıntı: Özellikle geceleri (akarların daha aktif olduğu zamanlarda) artan kaşıntı hissi.
Ciltte pullanma veya kepeklenme: Kuru ve pürüzlü cilt görünümü.
Yanma ve batma hissi: Cilt hassasiyetinde artış.
Akne benzeri lezyonlar: Sivilceye benzeyen, bazen iltihaplı papül (kabartı) ve püstüller (iltihaplı sivilceler).
Genişlemiş gözenekler ve ciltte yağlanma.
Göz kapaklarında sorunlar (Blefarit): Göz kapağı kenarlarında kızarıklık, kaşıntı, yanma, kirpik dökülmesi (madarozis) ve silindirik kepeklenme (kirpik diplerinde beyazımsı pullar).
Rozasea (Gül hastalığı) benzeri belirtiler: Demodex akarları, özellikle papülopüstüler rozasea tipinin şiddetlenmesiyle ilişkilendirilmiştir.
Saç dökülmesi: Saç foliküllerinde aşırı çoğalma saç dökülmesine neden olabilir.
Demodekoz Tanısı
Demodekoz tanısı, dermatoloji uzmanı tarafından yapılan muayene ve özel testlerle konulur. En yaygın tanı yöntemi, ciltten veya kirpiklerden alınan örneklerin mikroskop altında incelenmesidir.
Yüzeysel Deri Biyopsisi (SDB) veya Yapışkan Bant Testi: Cilt yüzeyinden özel bir bant veya cam lama yapıştırılan siyanokrilat (yapıştırıcı) ile örnek alınır. Bu örnek mikroskop altında incelenerek Demodex akar sayısı belirlenir. Genellikle 1 cm²’de 5’ten fazla akar bulunması patolojik olarak kabul edilir.
Kirpik Çekme Testi: Göz kapağı şikayetleri olan hastalarda, kirpikler çekilerek mikroskop altında incelenir.
Dermoskopi: Bazı durumlarda dermoskop adı verilen özel bir büyüteçle cilt yüzeyi incelenerek akarlar veya oluşturdukları belirtiler görülebilir.
Tedavisi Nasıl Yapılır?
Demodekoz tedavisi, akar popülasyonunu kontrol altına almayı ve semptomları hafifletmeyi amaçlar. Tedavi planı, hastalığın şiddetine ve etkilenen bölgeye göre değişir.
1-Topikal İlaçlar: En sık kullanılan tedavi yöntemidir. Çeşitli kremler, jeller veya losyonlar kullanılır. İçerisinde genellikle şu etken maddeler bulunur:
Metronidazol: Anti-inflamatuar ve antiparazitik etkilere sahiptir.
İvermektin: Özellikle Demodex akarlarına karşı etkili bir antiparazitik ajandır.
Permetrin: Akarlara karşı kullanılan bir başka antiparazitik maddedir.
Çay ağacı yağı (Tea Tree Oil): Doğal bir antiseptik ve antiparazitik olup, bazı formülasyonlarda veya seyreltilmiş olarak kullanılabilir (ancak saf formu tahriş edici olabilir, mutlaka hekim kontrolünde kullanılmalı).
2-Oral İlaçlar: Şiddetli vakalarda veya topikal tedavinin yetersiz kaldığı durumlarda oral (ağızdan alınan) antiparazitik ilaçlar reçete edilebilir. Oral ivermektin bu amaçla kullanılan yaygın bir ilaçtır.
3-Cilt Bakımı: Tedavi sürecinde ve sonrasında düzenli ve nazik cilt bakımı önemlidir.
Cildi tahriş etmeyen, hafif temizleyiciler kullanmak.
Göz kapağı hijyeni için özel temizleyiciler veya şampuanlar kullanmak.
Cilt bariyerini destekleyici, nemlendirici ürünler kullanmak.
Aşırı yağlanmayı kontrol altına almak.
4-Yaşam Tarzı Değişiklikleri:
Stres yönetimi: Stres, bağışıklık sistemini etkileyerek akarların çoğalmasını tetikleyebilir.
Beslenme: Sağlıklı beslenme ve bağışıklık sistemini destekleyici gıdalar tüketmek.
Makyaj ve cilt ürünleri: Yağlı veya ağır makyaj ürünlerinden kaçınmak. Kişisel eşyaların (havlu, yastık kılıfı) düzenli temizliği.
Tedavi süreci genellikle birkaç hafta veya ay sürebilir ve belirtilerin tamamen ortadan kalkması zaman alabilir. Tedavinin etkinliği, tekrar mikroskopik incelemelerle akar sayısının kontrol edilmesiyle değerlendirilir. Unutulmamalıdır ki, Demodex akarları insan cildinin normal florasının bir parçası olduğundan, tedavinin amacı akarları tamamen yok etmek değil, sayılarını normal seviyelere düşürmektir.
——————–
Demodekoz, Demodex türü akarların (özellikle Demodex folliculorum ve Demodex brevis) ciltte aşırı çoğalması sonucu ortaya çıkan kronik inflamatuvar bir deri hastalığıdır.
Etyoloji ve Patogenez:
Demodex akarları normal cilt florasının bir parçasıdır, özellikle yüz bölgesinde kıl foliküllerinde ve sebase bezlerde yaşarlar.
Ancak bağışıklık sisteminin zayıflaması, yağlı cilt, rosacea gibi durumlarda aşırı çoğalıp patolojik hale gelirler.
Klinik Özellikler:
Yerleşim:
En sık yüz bölgesinde: alın, yanak, burun çevresi, göz kapakları.
Belirtiler:
Kaşıntı (özellikle geceleri artar)
Yüzde kızarıklık, pullanma
Papülopüstüler döküntüler (rosacea benzeri)
Deride yağlı görünüm
Blefarit (göz kapaklarında inflamasyon): Kirpik diplerinde kepekli görünüm, kirpik kaybı
Tanı:
Direkt mikroskopi: Cilt kazıntısı veya kirpiklerden örnek alınarak, Demodex parazitlerinin sayısı ve yoğunluğu mikroskop altında incelenir.
1 cm²’de 5’ten fazla parazit tanı koydurucudur.******
Tedavi:
Topikal ajanlar:
- Metronidazol (jel veya krem)
- Permetrin %5 krem
- İvermektin krem
- Çay ağacı yağı (%50 oranında kullanıldığında akarları öldürür)
Sistemik ajanlar (ağır olgularda):
- Oral metronidazol
- Oral ivermektin
Ayırıcı Tanı:
Rosacea
Seboreik dermatit
Akne vulgaris
Blefarit (bakteriyel)
Demodekoz, sıklıkla rosacea ile karıştırılır veya rosaceanın kötüleşmesine neden olabilir. Bu nedenle rosacea tedavisine yanıt vermeyen olgularda Demodex açısından değerlendirme önerilir.
———-
Demodekoz (Demodex Enfestasyonu)
Demodekoz, Demodex folliculorum ve Demodex brevis adlı akarların (parazitlerin) deride, özellikle yağ foliküllerinde ve sebase bezlerde aşırı çoğalmasıyla ortaya çıkan bir cilt hastalığıdır.
Klinik Bulgular:
1-Rosasea benzeri tablo: Eritem (kızarıklık), Papüller ve püstüller (sivilce benzeri lezyonlar), Yanma ve kaşıntı
2-Blefarit (göz kapağı tutulumu): Kirpik dibinde kepeklenme, Kaşıntı, kızarıklık
3-Yüzde yağlanma ve pullanma
4-İmmün yetmezlikli hastalarda yaygın deri tutulumu
Tanı:
Deri kazıntısı veya yapışkan bant yöntemi ile mikroskopik incelemede Demodex akarlarının görülmesi.
Dermoskopi ile foliküllerin ağızlarında akarların tespiti.
Tedavi:
- Topikal tedaviler:
- Permetrin %5 krem
- İvermektin %1 krem
- Metronidazol jel
- Sulfur preparatları
- Sistemik tedaviler (şiddetli olgularda):
- Oral ivermektin
- Oral metronidazol
- Blefarit tedavisi:
- Tea tree oil (çay ağacı yağı) içeren solüsyonlar
- Hijyenik göz kapağı bakımı
Ayırıcı Tanı:
Rosasea
Akne vulgaris
Seboreik dermatit
Kontakt dermatit
Önemli Not: Demodex, normalde deride kommensal olarak bulunabilir, ancak aşırı çoğalması durumunda hastalık yapar. Özellikle immünosupresif hastalar ve yaşlı bireyler risk altındadır.
Sonuç: Demodekoz, özellikle yüzde kızarıklık, kaşıntı ve püstüllerle seyreden bir enfestasyondur. Tedavide topikal antiparaziter ajanlar etkilidir.