Transfüzyon İlişkili Akut Akciğer Hasarı (TRALI) ve Transfüzyon İlişkili Dolaşım Yüklenmesi (TACO), kan transfüzyonu sonrası ortaya çıkabilen ve her ikisi de solunum sıkıntısına yol açan iki önemli komplikasyondur. Klinik belirtileri başlangıçta benzer olabilse de, temel patofizyolojik mekanizmaları ve yönetim yaklaşımları farklıdır.
TRALI ve TACO Karşılaştırma Tablosu
| Özellik | Transfüzyon İlişkili Akut Akciğer Hasarı (TRALI) | Transfüzyon İlişkili Dolaşım Yüklenmesi (TACO) |
| Patofizyoloji | Non-kardiyojenik pulmoner ödem (permeabilite artışı). Bağışıklık sistemi aracılı (donör antikorları veya biyolojik yanıt değiştiriciler akciğer nötrofillerini aktive eder). | Kardiyojenik pulmoner ödem (hidrostatik). Aşırı sıvı yüklenmesi veya kardiyak fonksiyon bozukluğu. |
| Başlangıç Zamanı | Genellikle transfüzyonun bitiminden sonraki 6 saat içinde ani gelişir. | Genellikle transfüzyonun bitiminden sonraki 6 saat içinde (bazen 12 saate kadar) gelişir. |
| Kan Basıncı | Çoğunlukla hipotansiyon (düşük tansiyon). | Çoğunlukla hipertansiyon (yüksek tansiyon) veya normotansiyon. |
| Merkezi Venöz Basınç (CVP) | Normal veya düşük. | Yüksek. |
| Kalp Büyüklüğü/Kardiyomegali (Akciğer Grafisinde) | Normal kalp büyüklüğü. | Genellikle kardiyomegali (kalp büyümesi) veya artmış kardiyotorasik oran. |
| Pulmoner Ödemin Mekanizması | Akciğer kılcal damarlarının geçirgenliğinin artmasına bağlı sıvı kaçağı (damar dışına). | Kalbin sıvıyı pompalayamaması sonucu damar içi sıvının akciğerlere sızması (hidrostatik basınç). |
| BNP (B-tipi natriüretik peptit) | Normal veya hafif yüksek. | Genellikle yüksek (kalp yetmezliği göstergesi). |
| Tedavi | Diüretikler genellikle faydasızdır, bazen zararlı olabilir. Solunum desteği (oksijen, mekanik ventilasyon). | Diüretikler (idrar söktürücüler) etkilidir. Solunum ve kardiyak destek. |
| Ateş | Sık görülür. | Daha az sık görülür. |
| Donör İlişkisi | Plazma içeren ürünlerden kaynaklanan donör antikorları (anti-HLA, anti-HNA) ile ilişkili olabilir. Özellikle çoklu doğum yapmış kadın donörler riskli olabilir. | Herhangi bir kan ürünüyle ilişkili olabilir. |
| Ek Bulgular | Akciğer grafisinde bilateral infiltrasyon, P/F oranı düşüklüğü (ARDS benzeri). | Akciğer grafisinde bilateral infiltrasyon, juguler venöz dolgunluk, periferik ödem, galo ritmi. |
| Risk Faktörleri | Altta yatan inflamatuar durumlar (sepsis, travma, cerrahi). | Yaşlı hastalar, kalp yetmezliği, böbrek yetmezliği, hızlı/büyük hacimli transfüzyon. |
E-Tablolar’a aktar
Temel Ayırıcı Noktalar
- Patofizyoloji: TRALI bir permeabilite ödemi (akciğer damarları hasar görüp sıvı sızdırır), TACO ise bir hidrostatik ödemdir (kalbin pompalama yetersizliği veya aşırı sıvı nedeniyle damar içi basınç artar).
- Kan Basıncı: TRALI’de hipotansiyon yaygınken, TACO’da genellikle hipertansiyon veya normal tansiyon görülür.
- Sıvı Durumu/CVP: TRALI’de hastada sıvı yüklenmesi belirtisi yoktur, hatta hipovolemi olabilir. TACO’da ise sıvı yüklenmesi bulguları (artmış CVP, periferik ödem) vardır.
- BNP Düzeyi: TACO’da kalp yetmezliğine bağlı olarak BNP seviyeleri belirgin şekilde yükselir, TRALI’de ise normal veya hafif yüksek olabilir.
- Yanıt Tedaviye: TRALI diüretiklere yanıt vermezken, TACO diüretiklere iyi yanıt verir.
Bu iki durumun hızlı ve doğru bir şekilde ayırt edilmesi, hastanın doğru tedaviyi alması ve prognozun iyileşmesi açısından hayati önem taşır.
TRALI (Transfüzyon İlişkili Akut Akciğer Hasarı) ve TACO (Transfüzyonla İlişkili Dolaşım Aşırı Yüklenmesi), transfüzyon sonrası gelişen iki önemli fakat klinik olarak ayırıcı tanısal zorluk taşıyan komplikasyondur.
Aşağıda bu iki durumu klinik, laboratuvar ve radyolojik özellikleriyle karşılaştırmalı olarak özetliyorum:
🔬 TRALI vs TACO Karşılaştırma Tablosu
| Özellik | TRALI | TACO |
| Tam adı | Transfusion Related Acute Lung Injury | Transfusion Associated Circulatory Overload |
| Patofizyoloji | Antikorlar → Nötrofil aktivasyonu → Kapiller sızıntı | Hacim aşımı → Kardiyak yetmezlik → Pulmoner konjesyon |
| Zamanlama | Transfüzyondan ilk 6 saat içinde | Transfüzyondan hemen sonra veya 6 saat içinde |
| Klinik belirti | Ani gelişen dispne, hipoksi, ateş, hipotansiyon | Dispne, hipertansiyon, taşikardi, akciğer ödemi |
| Ateş | Sık görülür | Genellikle yoktur |
| Tansiyon | Genellikle düşük (hipotansiyon) | Yüksek (hipertansiyon) olabilir |
| Natriüretik Peptidler (BNP/NT-proBNP) | Normal / Hafif yüksek | Yüksek (volüm yükü göstergesi) |
| Kalp fonksiyonu (EF, EKO) | Normal | Genellikle azalmış (özellikle LV disfonksiyonu varsa) |
| Pulmoner kapiller kama basıncı (PCWP) | Normal / düşük | Yüksek |
| Volüm durumuna yanıt | Diürez fayda etmez | Diüretik ile düzelir |
| Tedavi | Destekleyici + gerekirse oksijen / ventilasyon | Diüretik (furosemid) + sıvı kısıtlaması |
| Korunma | Plazma veren donörlerin seçimi (anti-HLA antikoru içermeyen) | Transfüzyon hızının ayarlanması, sıvı takibi |
🩺 Ayırt Etmede Yardımcı İpuçları
- BNP yüksekliği, hipertansiyon, pozitif sıvı dengesi → TACO düşündürür.
- Ateş, hipotansiyon, transfüzyon sonrası ani hipoksi + bilateral infiltrat + normal EF → TRALI düşündürür.
- TRALI’de diüretik etkisizdir, TACO’da belirgin düzelme olur.
🧠 Kısa Not:
- TRALI, özellikle TDP ve trombosit süspansiyonu sonrası görülür.
- TACO, özellikle yaşlı, böbrek yetmezliği olan veya kalp hastalarında görülür.
——————–
Vaka 1 – TRALI Örneği
Hasta: 34 yaşında kadın, postpartum kanama sonrası 4 ünite TDP alıyor.
2 saat sonra:
- Şiddetli nefes darlığı, ateş (38,2°C)
- O2 satürasyonu %82
- TA: 90/60 mmHg, nabız: 110
- Akciğer grafisi: Bilateral infiltratlar
- EKO: Normal EF
- BNP: Normal
- İdrar çıkışı: Normal
- Diüretik verilmesine rağmen düzelme yok
➡️ Tanı: ✅ TRALI
➡️ Tedavi: Oksijen, gerekirse mekanik ventilasyon, destekleyici tedavi
🔍 Vaka 2 – TACO Örneği
Hasta: 76 yaşında erkek, kalp yetmezliği öyküsü var. Hemoglobin 7,8 g/dL olduğu için 2 ünite tam kan veriliyor.
Transfüzyon bitiminden sonra:
- Dispne, öksürük, ayak bileklerinde ödem artışı
- O2 satürasyonu %85
- TA: 165/95 mmHg, nabız: 96
- Akciğer grafisi: Bilateral konjesyon
- EKO: EF düşük, LV disfonksiyonu
- BNP: Yüksek
- İdrar çıkışı azalmış
- IV furosemid sonrası belirgin rahatlama
➡️ Tanı: ✅ TACO
➡️ Tedavi: Diüretik (furosemid), oksijen, sıvı kısıtlaması
Bu iki vaka klinik pratikte çok benzeyen ama yönetimi farklı iki tabloyu ayırmada çok yardımcıdır.