Parotis bezi kanseri nedeniyle glossofaringeal siniri hasar görmüş bir hastada aşağıdaki reseptörlerin hangisinden başlayan solunum refleksinin bozulması en olasıdır?
- Karotid cisim kemoreseptör
- Aortik kemoreseptör
- İrritan reseptörler
- J reseptör
- Gerim reseptörler
Parotis bezi kanseri nedeniyle glossofaringeal siniri (IX. kranial sinir) hasar görmüş bir hastada, aşağıdaki reseptörlerden Karotid cisim kemoreseptör‘den başlayan solunum refleksinin bozulması en olasıdır.
Glossofaringeal Sinir ve Solunum Refleksleri
Glossofaringeal sinir (Nervus Glossopharyngeus), dokuzuncu kranial sinirdir ve baş-boyun bölgesinde çeşitli motor, duysal ve parasempatik fonksiyonlara sahiptir. Solunum fizyolojisi açısından en önemli rolü, karotid cisimlerden gelen duyusal bilgiyi beyin sapına iletmesidir.
- Karotid cisimler, karotis arterin dallanma noktasında (karotis bifurkasyonu) bulunan, kanın oksijen, karbondioksit ve pH düzeylerini algılayan özelleşmiş periferik kemoreseptörlerdir.
- Bu kemoreseptörler, özellikle hipoksemiye (kanda düşük oksijen düzeyi) karşı oldukça hassastır. Kan oksijen düzeyi düştüğünde, karotid cisimler uyarılır ve glossofaringeal sinir aracılığıyla beyin sapındaki solunum merkezlerine sinyal gönderirler.
- Bu sinyaller, solunum hızının ve derinliğinin artırılması gibi solunum reflekslerini tetikleyerek vücudun oksijenlenmesini iyileştirmeye çalışır.
Parotis bezi, glossofaringeal sinirin yakınında bulunur. Parotis bezi kanseri ve/veya bu bölgeye yönelik cerrahi girişimler, glossofaringeal sinire zarar verebilir. Glossofaringeal sinir hasarı, karotid cisimlerden gelen hayati kemoreseptör bilgilerin beyin sapına iletilmesini bozarak, özellikle hipoksi durumlarında solunum yanıtının zayıflamasına veya kaybolmasına yol açacaktır.
Diğer Seçenekler Neden Daha Az Olası?
b) Aortik kemoreseptör: Bunlar da kan gazı düzeylerini algılayan periferik kemoreseptörlerdir, ancak duyusal innervasyonları vagus siniri (X. kranial sinir) aracılığıyladır. Glossofaringeal sinir hasarı onları doğrudan etkilemez.
c) İrritan reseptörler: Akciğerlerde bulunan bu reseptörler, irritan maddelere, duman, toz gibi faktörlere ve hava yolu daralmasına yanıt verir. Refleksleri genellikle öksürük veya bronkokonstriksiyondur. Duyusal innervasyonları vagus siniri aracılığıyladır.
d) J reseptör (Pulmoner C-lif reseptörleri): Akciğer parankiminde (alveoler kapillerlerin yakınında) bulunan bu reseptörler, pulmoner ödem, pnömoni veya pulmoner emboli gibi durumlarda uyarılır ve hızlı-yüzeyel solunum veya dispneye neden olabilir. Duyusal innervasyonları vagus siniri aracılığıyladır.
e) Gerim reseptörleri (Pulmoner germe reseptörleri): Akciğerlerdeki hava yolu duvarlarında bulunan bu reseptörler, akciğerlerin aşırı şişmesini algılar ve Hering-Breuer refleksini tetikleyerek solunumu inhibe eder. Duyusal innervasyonları vagus siniri aracılığıyladır.
Bu nedenle, glossofaringeal sinir hasarı olan bir hastada en belirgin şekilde etkilenecek solunum refleksi, bu sinir tarafından inerve edilen karotid cisim kemoreseptörlerinden kaynaklanan reflekstir.
Glossofaringeal sinir (CN IX), karotid sinüs ve karotid cisim reseptörlerinden gelen afferent (duyusal) sinyalleri medulladaki solunum merkezlerine iletir.
Seçeneklerin Analizi:
a) Karotid cisim kemoreseptör CN IX (glossofaringeal sinir) üzerinden iletilir. Oksijen (O₂), karbondioksit (CO₂) ve pH düzeylerine duyarlıdır. Parotis bezi cerrahisinde CN IX hasarı, bu reseptörlerden gelen hipoksemiye bağlı solunum reflekslerini bozabilir.
b) Aortik kemoreseptör Vagus siniri (CN X) üzerinden çalışır. CN IX ile doğrudan ilişkili değildir.
c) İrritan reseptörler Solunum yollarında bulunur, vagus siniri aracılığıyla impuls taşır.
d) J reseptörleri Pulmoner kapillerlerde yer alır. Vagus siniri aracılığıyla etkilidir.
e) Gerim reseptörleri (Stretch receptors) Akciğerlerin gerilmesiyle aktive olur (Hering-Breuer refleksi). Vagus siniriyle iletilir.
Sonuç: Glossofaringeal sinirin hasarı, karotid cisim kemoreseptörlerinden gelen afferent yolakları bozarak solunum reflekslerinin azalmasına veya kaybolmasına neden olabilir.
Bu nedenle doğru yanıt A şıkkıdır.