ADA (Adenozin Deaminaz), pürin metabolizmasında rol oynayan bir enzimdir. Özellikle T lenfositleri gibi bağışıklık sistemi hücrelerinde yüksek düzeyde bulunur. Tüberküloz enfeksiyonunda, vücut tüberküloza karşı bir bağışıklık tepkisi oluşturur ve bu süreçte T lenfositleri aktive olur ve çoğalır. Bu aktive olmuş T lenfositleri, ADA enzimini salgılar.Bu nedenle, tüberküloz plörezi durumunda, plevral sıvıdaki ADA düzeyi genellikle belirgin şekilde yükselir. Yüksek ADA düzeyi, plevral efüzyonun tüberküloz kaynaklı olma olasılığını güçlü bir şekilde düşündüren önemli bir biyobelirteçtir.Tanıdaki Rolü ve Yorumlanması

yazar
  • Yüksek Duyarlılık ve Özgüllük: Plevral sıvı ADA düzeyi, tüberküloz plörezi tanısında yüksek duyarlılık (hastalığı olanları doğru tespit etme oranı) ve yüksek özgüllük (hastalığı olmayanları doğru tespit etme oranı) gösterir.
  • Kesme Değeri (Cut-off Value): Genellikle, plevral sıvı ADA düzeyinin belirli bir eşik değerin (örneğin 40 U/L veya 35 U/L gibi, laboratuvara ve kullanılan yönteme göre değişebilir) üzerinde olması tüberküloz plörezi lehine yorumlanır.
  • Ayırıcı Tanı: ADA düzeyi, plevral efüzyonun nedeninin tüberküloz mu, yoksa diğer nedenler (örneğin parapnömonik efüzyon, malignite, kalp yetmezliği) mi olduğunu ayırt etmede yardımcı olur. Özellikle malign plevral efüzyonlarda ADA düzeyi genellikle normal veya hafif yüksek seyrederken, tüberkülozda belirgin artış gösterir.
  • Sınırlamalar: Yüksek ADA düzeyi tek başına tüberküloz tanısı koymak için yeterli değildir. Bazı durumlarda (örneğin ampiyem, romatoid plörezi, lenfoma gibi nadir durumlar) ADA düzeyi tüberküloz olmaksızın da yükselebilir. Bu nedenle, ADA yüksekliği saptandığında, tanı diğer klinik bulgular, görüntüleme yöntemleri ve özellikle plevral biyopsi (granülomların gösterilmesi) ve mikrobiyolojik testlerle (ARB boyama, kültür, PCR) desteklenmelidir.
    Özetle, plevral sıvıdaki yüksek ADA düzeyi, tüberküloz plörezi şüphesi olan hastalarda hızlı ve değerli bir ön tanı aracıdır. Ancak kesin tanı için diğer laboratuvar ve histopatolojik bulgularla birlikte değerlendirilmesi gerekmektedir.