İndeterminat Kolit; Kolonun tutulduğu, ince bağırsağın tutulmadığı: Ülseratif Kolit’e benzer bir özellik taşır, çünkü Ülseratif Kolit genellikle sadece kolonu etkilerken, Crohn hastalığı sindirim sisteminin herhangi bir yerini, ince bağırsak dahil olmak üzere tutabilir.
Kesintisiz ancak yamalı histolojiye sahip olan: Bu ifade bir çelişki içermektedir. “Kesintisiz” tutulum Ülseratif Kolit’in tipik özelliğidir (rektumdan başlar ve proksimale doğru kesintisiz yayılır). “Yamalı (skip lesions)” tutulum ise Crohn hastalığının karakteristiğidir. Bu iki özelliğin bir arada belirtilmesi, hastalığın karmaşık doğasına işaret eder.
Fissürlerin eşlik ettiği: Fissürler (derin yarıklar), özellikle anal bölgede ve bağırsak duvarında, Crohn hastalığının tipik bulgularındandır. Ülseratif Kolit’te genellikle görülmezler.
Sigara içiminden sonra başlayabilen hastalık: Crohn hastalığının sigara içimi ile ilişkisi olduğu bilinmektedir; sigara Crohn riskini artırır ve hastalığın seyrini ağırlaştırır. Ülseratif Kolit’te ise sigara içimi genellikle koruyucu etki gösterir veya bırakıldıktan sonra hastalık alevlenebilir.
Bu özelliklerin tümü bir araya geldiğinde, hastalığın İndeterminat Kolit olarak tanımlanması mantıklıdır.
İndeterminat Kolit (İBH unclassified – İBH-U): İnflamatuvar Bağırsak Hastalıkları (İBH) sınıflandırmasında, hem Ülseratif Kolit (ÜK) hem de Crohn hastalığının (CH) tipik özelliklerini taşımayan veya tanı konulmasında güçlük çekilen vakalar için kullanılan bir terimdir. Özellikle cerrahi patoloji örneklerinde, kesin ÜK veya CH tanısı koymak için yeterli veya ayırt edici histopatolojik bulgular olmadığında bu tanı kullanılır.
“Hem UC, hem Crohn karışımıdır” ifadesi, İndeterminat Kolit’in klinik ve histopatolojik olarak her iki hastalığın da özelliklerini sergileyebilmesi nedeniyle doğru bir tanımlamadır. Bu durum, özellikle hastalığın başlangıcında veya atipik seyirli vakalarda görülebilir.
“İndetermine kolit” (İndeterminate colitis) ile uyumludur. Detaylı açıklayacak olursak:
İndetermine Kolit (İndeterminate Colitis)
Tanım: İndetermine kolit, ülseratif kolit (UC) ile Crohn hastalığı arasında net olarak ayrılamayan, karışık klinik, endoskopik ve histolojik özellikler taşıyan inflamatuvar barsak hastalığıdır.Genellikle kolektomi (kolonun alınması) sonrası patolojik incelemede ortaya konur, ama bazı olgularda tanı öncesi dönemde de geçici olarak kullanılır.
Tanımlayıcı Özellikler:
| Özellik | Açıklama |
| Kolon tutulumu | Var |
| İnce barsak tutulumu | Yok |
| Endoskopik görünüm | UC gibi kesintisiz tutulum, ancak bazı alanlarda yamalı (patchy) olabilir — karışık görünüm |
| Histoloji | UC’ye benzer kriptit/kript absesi + Crohn’a özgü fokal inflamasyon veya transmural iltihap olabilir |
| Fissürler | Crohn lehine; ama bazen UC’de de görülebilir → karışıklık yaratır |
| Sigara içimi sonrası başlangıç | UC’de koruyucu, Crohn’da tetikleyici — bu durumda Crohn lehine olabilir |
| Granülom yokluğu / belirsizlik | Granülom tipik Crohn bulgusudur, ancak olmayabilir → ayırımı zorlaştırır |
Tanı ve Yönetim
Genellikle kesin tanı koymak mümkün değildir, bu yüzden: Tanıya geçici olarak “indetermine kolit” denir. Klinik ve histolojik seyir zaman içinde Crohn veya UC lehine netleşebilir.
Cerrahi planlaması yapılacak hastalarda önemlidir: Örn. pouch ameliyatı (IPAA), Crohn ise yapılmamalı — çünkü komplikasyon riski yüksek.
Notlar:
İndetermine kolit, özellikle genç hastalarda ve ilk atakta tanı konulmaya çalışılırken sık görülür.
Uzun dönem izlemde olguların çoğu Crohn ya da ülseratif kolit olarak netleşir.
Ayırıcı Tanı Tablosu: UC – Crohn – İndetermine Kolit
| Özellik | Ülseratif Kolit (UC) | Crohn Hastalığı | İndetermine Kolit |
| Tutulum | Kesintisiz, rektumdan başlar | Segmental, yamalı | Kesintisiz gibi ama fokal alanlar olabilir |
| İnce barsak tutulumu | Yok | Sıklıkla (özellikle terminal ileum) | Yok |
| Granülom | Yok | Non-kazeyöz granülom sık | Genellikle yok |
| İltihap derinliği | Mukozal | Transmural (tam kat) | Mukozal + yer yer transmural olabilir |
| Fistül/fissür | Yok | Sık | Olabilir |
| Histolojik kararsızlık | Net | Net | Vardır |
| Sigara etkisi | Koruyucu | Kötüleştirici | Crohn lehine olabilir |
| Pouch ameliyatı (IPAA) | Uygun | Genellikle kontrendike | Riskli — tanı netleşene kadar ertelenir |
Klinik İpucu:
İndetermine kolit tanısı genellikle geçici olarak konur. Hastaların yaklaşık %10–15’i uzun vadede bu grupta kalır, geri kalanlar zamanla UC veya Crohn lehine evrilir.