Memenin Paget hastalığı (Paget’s Disease of the Breast), meme kanserinin nadir görülen ve özel bir formudur. Meme başı ve/veya areola (meme başını çevreleyen koyu renkli halka) cildinde egzama benzeri değişikliklerle karakterizedir. Önemli olan nokta, bu cilt değişikliklerinin altında yatan bir meme kanserinin (genellikle duktal karsinoma in situ – DCIS veya invaziv meme kanseri) bir belirtisi olmasıdır.
Özellikleri ve Nedenleri:
- Nadir Görülme: Tüm meme kanserlerinin yaklaşık %1-4’ünü oluşturur.
- Yaş Grubu: Genellikle orta yaş ve üzeri kadınlarda görülür, ancak nadiren erkeklerde de ortaya çıkabilir.
- Patofizyoloji: Paget hastalığının iki ana teorisi vardır:
- Epidermotropik Teori (En yaygın kabul gören): Meme içindeki (genellikle süt kanallarındaki) kanser hücreleri (Paget hücreleri olarak adlandırılır), meme başı ve areola cildinin epidermal tabakasına göç eder.
- Epidermal Transformasyon Teorisi (Daha az yaygın): Meme başı cildindeki hücreler yerinde kanserleşir.
Klinik Belirtiler:
Paget hastalığı, başlangıçta genellikle bir egzama veya dermatit ile karıştırılabilecek belirtilerle ortaya çıkar. Bu belirtiler zamanla kötüleşir ve tedaviye yanıt vermez.
- Meme Başı/Areola Değişiklikleri:
- Kızarıklık (Eritem): Meme başında veya areolada kırmızılaşma.
- Pullanma/Kabuklanma: Ciltte kepeklenme, pul pul dökülme veya kabuk oluşumu.
- Kaşıntı: Şiddetli ve sürekli kaşıntı, bazen yanma hissi.
- Akıntı: Meme başından şeffaf, sarımsı veya kanlı akıntı.
- Ülserasyon/Erozyon: Ciltte yara veya çatlaklar.
- Sertleşme/Kalınlaşma: Etkilenen cilt bölgesinde sertleşme veya kalınlaşma.
- Meme Başı İçe Çekilmesi (Retraksiyon): Meme başının içeri doğru çekilmesi.
- Kitle Varlığı: Vakaların yaklaşık yarısında, cilt değişikliklerinin yanı sıra meme içinde elle hissedilebilen bir kitle de bulunur. Eğer kitle varsa, genellikle altta invaziv meme kanseri vardır. Kitle yoksa, genellikle altta yatan kanser duktal karsinoma in situ (DCIS) olma eğilimindedir.
Tanı:
Paget hastalığı tanısı gecikebilir, çünkü belirtiler egzama gibi iyi huylu durumlarla karıştırılabilir. Birkaç hafta içinde iyileşmeyen veya kötüleşen meme başı lezyonlarında Paget hastalığından şüphelenilmelidir.
- Fizik Muayene: Meme başı ve areoladaki cilt değişiklikleri değerlendirilir. Meme içinde kitle olup olmadığı kontrol edilir.
- Biyopsi: Kesin tanı için şüpheli cilt lezyonundan (punch biyopsi veya yüzeyel eksizyon) biyopsi alınması şarttır. Patolojik incelemede, epidermiste “Paget hücreleri” adı verilen karakteristik büyük, açık sitoplazmalı, atipik hücrelerin varlığı aranır. İmmünohistokimyasal testler (örn. HER2 pozitifliği, CK7 pozitifliği) tanıyı destekler.
- Mamografi: Meme başı değişikliklerinin yanı sıra, memenin geri kalanında altta yatan bir kitle, mikrokalsifikasyonlar veya mimari distorsiyon olup olmadığını araştırmak için yapılır.
- Meme Ultrasonografisi: Memedeki kitleleri veya anormal alanları değerlendirmek için kullanılır.
- Meme MRG: Tümörün gerçek yaygınlığını, multifokaliteyi/multisentrisiteyi ve özellikle ele gelmeyen bir kitle olup olmadığını değerlendirmede çok hassas bir yöntemdir.
- Lenf Nodu Değerlendirmesi: Eğer invaziv kanser şüphesi varsa, aksiller lenf nodu değerlendirmesi (sentinel lenf nodu biyopsisi) yapılır.
Tedavi:
Tedavi, altta yatan meme kanserinin tipine (DCIS veya invaziv), evresine ve moleküler özelliklerine (hormon reseptör durumu, HER2 durumu) göre belirlenir.
- Cerrahi:
- Mastektomi: Genellikle en yaygın tedavi yöntemidir. Özellikle meme başı ve areolanın geniş alanını etkileyen durumlarda veya memenin diğer kısımlarında yaygın hastalık varsa tercih edilir.
- Meme Koruyucu Cerrahi (Meme Başı/Areola Rezeksiyonu ve Lumpektomi): Nadiren, sadece meme başı ve areola sınırlı küçük lezyonlarda ve altta yatan invaziv bir kitle yoksa veya çok küçükse düşünülebilir. Ancak lokal nüks riski daha yüksek olabilir.
- Lenf Nodu Değerlendirmesi: İnvaziv kanser varsa, aksiller lenf nodu biyopsisi veya diseksiyonu yapılır.
- Radyoterapi:
- Meme koruyucu cerrahi yapıldıysa, lokal nüks riskini azaltmak için genellikle radyoterapi uygulanır.
- Mastektomi sonrası bile, lenf nodu pozitifliği veya büyük tümör gibi yüksek risk faktörleri varsa düşünülebilir.
- Sistemik Tedaviler (Kemoterapi, Hormon Tedavisi, Hedefe Yönelik Tedaviler):
- Bu tedaviler, altta yatan meme kanserinin biyolojik özelliklerine (ER/PR, HER2 durumu, Ki-67) göre belirlenir.
- Hormon Reseptör Pozitif ise: Hormon tedavisi (tamoksifen, aromataz inhibitörleri) verilir.
- HER2 Pozitif ise: HER2’yi hedef alan ilaçlar (örn. trastuzumab) kullanılır.
- Kemoterapi: Genellikle invaziv kanser varlığında, özellikle üçlü negatif veya yüksek dereceli tümörlerde, veya metastaz varlığında uygulanır.
Prognoz:
Memenin Paget hastalığının prognozu, altta yatan meme kanserinin evresi ve biyolojik özelliklerine bağlıdır. Sadece meme başı ve areoladaki Paget hücreleriyle sınırlı bir DCIS varsa, prognoz oldukça iyidir. Ancak meme içinde invaziv bir kitle varsa veya lenf nodu tutulumu varsa, prognoz buna göre değişir ve daha ciddidir. Erken teşhis ve uygun tedavi, prognozu iyileştirmek için anahtardır.