N–asetil-β-D glukozaminidaz (NAG) olarak da bilinir.
Böbrek hastalıklarının ve hasarının taranması amacıyla çok geniş kullanım alanına sahip bir idrar enzimidir.
Bu enzim proksimal tubül lizozomlarında bulunan glikozidazların en aktifidir.
İdrarla atılan enzimlerden biri olan N-asetil-B-glukosaminidaz (NAG), renal tübüler hasarın erken ve duyarlı belirteçlerinden biridir. Proksimal renal tübül epitel hücrelerinde bulunur ve epitel hücrelerince idrara atılır
NAG, molekül ağırlığının büyüklüğü (140 kDa) nedeniyle glomerüllerden filtre edilemez, bu nedenle, idrarda NAG aktivitesinin artması, proksimal tübüler hasarın göstergesi olarak kabul edilir . Tübüler hasarın erken belirlenmesinde kullanılan, alfa-1 mikroglobulin ve beta-2 mikroglobulinin glomerüllerden filtre edilmeleri ve tübüler hasar durumunda tübüllerden kısmen reabsorbe edilmeleri nedeniyle, NAG aktivitesi daha iyi bir belirteç olarak kabul edilmektedir. Sağlıklı kişilerde idrar NAG aktivitesi düşüktür
Akut ve kronik böbrek yetmezliklerinde, böbrek greftinin reddinde, nefrotoksisitede, hipertansiyonda ve diyabetik nefropatide idrar NAG aktivitesi yükselir.
İdrar, serum, BOS sıvılarında böbrek, karaciğer dokularında yapılan çalışmalarda NAG’ın A, B, I ve I2 izoenzimlerinin varlığı gösterilebilmiştir. İdrardaki enzimin esas kaynağı proksimal tübül epitel hücreleridir. NAG, molekül ağırlığı büyük olduğu için glomerüller yoluyla idrara geçemez. Glomerüler geçirgenliğin çok arttığı durumlarda bile serumda belirgin olan A izoenzimine idrarda rastlanamamıştır (20). NAG aktivitesi, enzimatik, kolorimetrik veya fluorometrik olarak tayin edilebilir.
Fluorometrik yöntemlerde 4-methyl-umbelliferylN-acetyl-B-D-glucosaminide (4 MU-NAG) , kolorimetrik yöntemlerde ise p-nitrophenyl-N-acetylB-D-glucosaminide (PNP-NAG), m-cresolsulfon-phtaleinyl-NB-D-glucosaminide (MCP-NAG), omega-nitrostyryl-N-acetyl-BD-glucosaminide (MNP-NAG) substrat olarak kullanılabilir.
NAG aktivitelerinin, 24 saatlik idrarda veya rasgele idrar örneklerinde eş zamanlı kreatinin ölçümleri ile birlikte değerlendirilebileceğine dair farklı görüşler mevcuttur
NAG aktivitesnin -80° -20° C de stabilitesini birkaç ay koruyabildiği ve 5 kere eritilip çözülmesi ile aktivitesini kaybetmediği belirlenmiştir