İnsülin benzeri büyüme faktörü (IGF) (İngilizcesi: Insulin-like growth factor) veya somatomedin, insüline benzeyen bir proteindir. Bir çeşit haberci molekül davranışı sergiler. Fizyolojik ortamda iletişimde önemli bir etkendir. Somatomedinlerin büyüme üzerine birçok etkisi insüline benzemektedir. Büyüme hormonu somatomedinlerin salgılanmasını uyarır.
Eksikliğinde çeşitli hastalıklarla karşılaşılabilir. Örneğin Afrika pigmeleri kalıtsal bir yetersizlik nedeniyle yüksek miktarda somatomedin C (IGF-1) üretemez. Plazmada büyüme hormonu miktarı olağan veya yüksek düzeyde olmasına karşın IGF-1 yetersizliği nedeniyle kısa boyluluk oluşur. IGF-1; kemik ve kıkırdak büyümesinde, iskelet kaslarının büyümesinde, sinir hücrelerinin yaşamını sürdürmesinde önemli rol oynar. IGF-1 protein sentezini tetikleyerek veya apopitozu önleyerek bu işlemleri gerçekleştirebilir.
Aşağıdakilerden hangisi büyüme hormonunun kemik ve kıkırdak büyümesi üzerindeki etkisine aracılık
eder?
a-Somatostatin
b-Glukagon
c-L-dopa
d-İnsülin benzeri büyüme faktörü-II
e-İnsülin benzeri büyüme faktörü-I **
GROWTH HORMON (GH, büyüme hormonu, somatotropin)
Etkilerini hücresel düzeyde prolaktin gibi JAK üzerinden gösterir. Somatotrop hücrelerden salgılanır. GH türe özgüdür. Epizodik salınır. Ön hipofizde en çok bulunan hücre GH salgılayan hücredir. Yaklaşık olarak ön hipofizin % 50’sini oluştururlar. Bu nedenle hipofiz yetmezliğinde en erken etkilenen hormon GH’dur.
GHRH, hipotalamustan GH salınımını uyaran bir hormondur. Somatostatin de hipotalamus parvoselüler nöronlarından salınır ancak GH salınımını inhibe eder.
GH’u Arttıran Sebepler:
Östrojen, androjen, seratonerjik, dopaminerjik agonistler (L-dopa), açlık, hipoglisemi, uyku (NonREM 3-4), stress ve egzersiz, glukagon, arjinin, alfa-2 agonistler (klonidin), beta blokerler (propranalol) GH salınımını arttırır.
GH’u Azaltan Sebepler:
Somatostatin, somatomedinler, obezite, kortizol, REM uykusu, serbest yağ asiti, progesteron ve hiperglisemi GH salınımını azaltır.
Growth hormon karaciğerde IGF (İnsülin benzeri Growth Factor) sentezletir ve indirekt etkilerini IGF üzerinden yapar.
Growth Hormonun Direkt Etkileri
Diabetojenik (hiperglisemik etki): Glukozun hücrelere alınımını inhibe eder. Glukoneogeneze neden olur. Hiperglisemik etki ile bazal insülin düzeyini arttırır.
Lipolize neden olur ve keton cisim yapımını arttırır.
Kan aminoasit ve üre düzeyini azaltır. Pozitif nitrojen dengesi sağlar.
İskelet ve kalp kasında protein, DNA ve RNA sentezini arttırır,
Na+ , K+, Ca++ , PO4- gibi minerallerin böbreklerden reabsorbsiyonunu arttırır.
Protein sentezini ve lipolizi arttırdığı için yağsız vücut kitlesinde artışa neden olur.
GH adenomlu hastalar Na+ ve tuz tutulmasına bağlı gelişen hipervolemi sonucu oluşan konjestif kalp yetmezliğinden ölürler.
GH’un İndirekt Etkileri
Somatomedinler (IGF-1) ile olan etkilerdir.
IGF insuline benzer etki gösterir (hipoglisemi).
Kondrositlerde mitoz artışa ve protein sentezine neden olarak boyca uzamaya neden olur.
Kaslarda protein sentezini arttırır.
Organlarda protein sentezini arttırarak organ boyutlarının artmasını sağlar.
Soruda büyüme hormonunun indirekt etkilerini gerçekleştiren somatomedin-C diğer adıyla insülin benzeri büyüme faktörü-I sorulmaktadır.
